Câu hỏi . Gia đình tôi có 5 anh/chị/em, bố mẹ tôi đều đã mất vào tháng 2/2017 trong một vụ tai nạn giao thông, bố mẹ tôi mất không để lại di chúc, tài sản để lại là một căn nhà nhưng quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà ở trên đất lại do anh cả tôi đứng tên được cấp ngày 28/9/ 2015. Trong nhà ai cũng biết đó là tài sản của ông bà tôi để lại cho bố mẹ tôi. Xin được hỏi tài sản đó nếu chia thừa kế theo pháp luật có được không? Nếu không chia được thì chúng tôi cần phải làm gì để có thể yêu cầu anh tôi chia tài sản đó?
Trả lời:
Căn cứ vào Điều 612 BLDS 2015 quy định “Di sản bao gồm tài sản riêng của người chết, phần tài sản của người chết trong tài sản chung với người khác”. Do đó, nếu gia đình bạn muốn chia di sản của bố mẹ bạn thì phải xác định xem tài sản đó có thuộc quyền sử dụng, quyền sở hữu của bố mẹ bạn hay không.
Như bạn nói rằng, tài sản là quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà ở trên đất (QSD đất và QSH nhà ở) là của ông bà để lại cho bố mẹ bạn. Tuy nhiên, về mặt pháp lý thì phải căn cứ vào những giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà ở trên đất thuộc về bố mẹ bạn. Vì giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà ở mang tên anh của bạn nên về pháp lý,quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà đó thuộc quyền sở hữu của anh bạn. Theo quy định Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất là chứng thư pháp lý để Nhà nước xác nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở, tài sản khác gắn liền với đất hợp pháp của người có quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và quyền sở hữu tài sản khác gắn liền với đất.
Như vậy, về mặt pháp lý, vì giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà ở mang tên anh trai bạn nên không thể coi ngôi nhà đó là tài sản thuộc quyền sở hữu hợp pháp của bố mẹ bạn, không thể coi quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà nhà ở trên đất là di sản do bố mẹ bạn để lại và gia đình bạn không thể tiến hành khai nhận thừa kế đối với ngôi nhà đó.
Trong trường hợp này, gia đình bạn phải thống nhất về quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà ở trên đất với nhau. Việc kê khai và cấp GCNQSD đất và QSH nhà ở trên đất phải được thực hiện theo quy định của pháp luật tại thời điểm Cơ quan Nhà nước cấp GCNQSD đất và QSH nhà ở trên đất cho anh trai bạn năm 2015. Ở đây bạn không nói rõ là ông bà bạn để lại cho bố mẹ bạn thì đã kê khai và đăng ký quyền sử dụng mang tên bố mẹ bạn bao giờ chưa. Cho nên, căn cứ để cấp GCN cần thực hiện theo Điều 100, 101 Luật đất đai 2013, nếu quy trình cấp GCNQSD đất và QSH nhà ở trên đất có vi phạm trình tự, thủ tục hay điều kiện để được cấp GCNQSD đất và QSH nhà ở thì bạn có quyền yêu cầu cơ quan Nhà nước có thẩm quyền Hủy/ Thu hồi GCNQSD đất, QSH nhà trái pháp luật. Từ đó làm căn cứ để bạn và gia đình có thể yêu cầu chia di sản, nếu bạn chứng minh được tài sản đó thuộc quyền sở hữu hợp pháp thuộc về bố mẹ bạn.
Căn cứ vào Điều 612 BLDS 2015 quy định “Di sản bao gồm tài sản riêng của người chết, phần tài sản của người chết trong tài sản chung với người khác”. Do đó, nếu gia đình bạn muốn chia di sản của bố mẹ bạn thì phải xác định xem tài sản đó có thuộc quyền sử dụng, quyền sở hữu của bố mẹ bạn hay không.
Như bạn nói rằng, tài sản là quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà ở trên đất (QSD đất và QSH nhà ở) là của ông bà để lại cho bố mẹ bạn. Tuy nhiên, về mặt pháp lý thì phải căn cứ vào những giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà ở trên đất thuộc về bố mẹ bạn. Vì giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà ở mang tên anh của bạn nên về pháp lý,quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà đó thuộc quyền sở hữu của anh bạn. Theo quy định Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất là chứng thư pháp lý để Nhà nước xác nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở, tài sản khác gắn liền với đất hợp pháp của người có quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và quyền sở hữu tài sản khác gắn liền với đất.
Như vậy, về mặt pháp lý, vì giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà ở mang tên anh trai bạn nên không thể coi ngôi nhà đó là tài sản thuộc quyền sở hữu hợp pháp của bố mẹ bạn, không thể coi quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà nhà ở trên đất là di sản do bố mẹ bạn để lại và gia đình bạn không thể tiến hành khai nhận thừa kế đối với ngôi nhà đó.
Trong trường hợp này, gia đình bạn phải thống nhất về quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà ở trên đất với nhau. Việc kê khai và cấp GCNQSD đất và QSH nhà ở trên đất phải được thực hiện theo quy định của pháp luật tại thời điểm Cơ quan Nhà nước cấp GCNQSD đất và QSH nhà ở trên đất cho anh trai bạn năm 2015. Ở đây bạn không nói rõ là ông bà bạn để lại cho bố mẹ bạn thì đã kê khai và đăng ký quyền sử dụng mang tên bố mẹ bạn bao giờ chưa. Cho nên, căn cứ để cấp GCN cần thực hiện theo Điều 100, 101 Luật đất đai 2013, nếu quy trình cấp GCNQSD đất và QSH nhà ở trên đất có vi phạm trình tự, thủ tục hay điều kiện để được cấp GCNQSD đất và QSH nhà ở thì bạn có quyền yêu cầu cơ quan Nhà nước có thẩm quyền Hủy/ Thu hồi GCNQSD đất, QSH nhà trái pháp luật. Từ đó làm căn cứ để bạn và gia đình có thể yêu cầu chia di sản, nếu bạn chứng minh được tài sản đó thuộc quyền sở hữu hợp pháp thuộc về bố mẹ bạn.
