Luật đất đai năm 2024 có hiệu lực bắt đầu từ 01/8/2024 đã có nhiều điểm mới. Trong đó, liên quan đến thu hồi đất, đáng chú ý là trường hợp sau khi Nhà nước thu hồi đất mà diện tích còn lại không đủ diện tích tối thiểu. Vậy trong trường hợp này, pháp luật quy định cách xử lý như thế nào? Tại Hà Nội sẽ giải quyết nội dung này ra sao?
1. Quy định của pháp luật đất đai mới
Nguyên tắc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất được quy định tại Điều 91 Luật đất đai năm 2024. Trong đó, tại Khoản 7 Điều luật này có nội dung liên quan đến trường hợp sau khi Nhà nước thu hồi đất mà diện tích còn lại không đủ diện tích tối thiểu. Cụ thể như sau:
“7. Khi Nhà nước thu hồi đất theo quy định tại Điều 78 và Điều 79 của Luật này mà phần diện tích còn lại của thửa đất sau khi thu hồi nhỏ hơn diện tích tối thiểu theo quy định của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh về diện tích tối thiểu tại khoản 2 Điều 220 của Luật này, nếu người sử dụng đất đồng ý thu hồi đất thì Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền quyết định thu hồi đất và thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ, quản lý diện tích đất này theo quy định của pháp luật.
Kinh phí bồi thường, hỗ trợ trong trường hợp thu hồi đất quy định tại khoản này được tính vào kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của dự án đầu tư.”
Theo quy định này, khi Nhà nước thực hiện thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh và thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng mà phần diện tích còn lại của thửa đất sau khi thu hồi nhỏ hơn diện tích tối thiểu theo quy định của địa phương thì xử lý bằng cách: Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền sẽ quyết định thu hồi phần diện tích đất còn lại đó và thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ, quản lý diện tích đất này nếu người sử dụng đất đồng ý thu hồi.
Đối với đất ở, tại Khoản 2 Điều 11 Nghị định 88/2024/NĐ-CP quy định người sử dụng đất đang sử dụng đất ở, đang sở hữu nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất tại Việt Nam khi Nhà nước thu hồi đất ở mà đủ điều kiện được bồi thường về đất:
- Trường hợp 1: Trường hợp thu hồi đất ở mà phần diện tích đất ở còn lại của thửa đất sau khi thu hồi nhỏ hơn diện tích tối thiểu theo quy định của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh mà hộ gia đình, cá nhân không còn đất ở, nhà ở nào khác trên địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất thu hồi thì được bồi thường bằng đất ở hoặc bằng nhà ở tái định cư.
- Trường hợp 2: Trường hợp thu hồi đất ở mà phần diện tích đất ở còn lại của thửa đất sau khi thu hồi nhỏ hơn diện tích tối thiểu theo quy định của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh mà hộ gia đình, cá nhân còn đất ở, nhà ở khác trên địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất thu hồi thì được bồi thường bằng tiền hoặc bằng đất ở hoặc bằng nhà ở hoặc bằng đất khác nếu địa phương có điều kiện về quỹ đất, quỹ nhà ở.
Tuy theo quy định trên thì việc thu hồi phần đất không đủ diện tích tối thiểu còn lại sẽ phụ thuộc vào việc người sử dụng đất có đồng ý hay không. Nhưng quy định này cần được hiểu là nếu người sử dụng đất muốn giữ lại, thì đã phải có biện pháp xử lý để đáp ứng điều kiện tồn tại đối với thửa đất, theo quy định của địa phương. Ví dụ, người sử dụng đất thỏa thuận chuyển nhượng, tặng cho hoặc nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất từ bên khác để tiến hành hợp thửa, đáp ứng điều kiện tồn tại.
Nếu không hợp thửa được thì khả năng Nhà nước sẽ thu hồi và chi trả bồi thường, hỗ trợ. Có thể nói cách giải quyết này là có lợi cho người sử dụng đất, bởi nếu thửa đất còn lại không đủ điều kiện tồn tại thì người dân cũng không thể được bảo đảm trọn vẹn quyền sử dụng đất của mình. Đây cũng chính là cách giải quyết cho trường hợp này trên địa bàn thành phố Hà Nội theo Quyết định số 61/2024/QĐ-UBND có hiệu lực từ ngày 7 tháng 10 năm 2024.
Ảnh minh họa (nguồn: Internet)
2. Xử lý các trường hợp không đủ điều kiện tồn tại khi Nhà nước thu hồi đất tại Hà Nội
Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội vừa mới ban hành Quyết định số 61/2024/QĐ-UBND quy định về một số nội dung thuộc lĩnh vực đất đai trên địa bàn thành phố Hà Nội có hiệu lực từ 07/10/2024. Trong đó, tại Điều 15 của Quyết định này đã quy định cụ thể cách xử đối với trường hợp không đủ điều kiện tồn tại khi Nhà nước thu hồi đất.
Cụ thể, các trường hợp đất không đủ điều kiện tồn tại bao gồm:
Đối với trường hợp đất sau thu hồi trên địa bàn thành phố Hà Nội mà không đủ điều kiện tồn tại theo quy định trên thì sẽ giải quyết như sau:
Trước hết, ưu tiên tiến hành hợp thửa để đáp ứng điều kiện tồn tại
- Trường hợp nếu người sử dụng đất có giấy tờ hợp pháp: Khi đó, Ủy ban nhân dân cấp huyện sẽ thông báo, hướng dẫn người đang sử dụng đất thực hiện thỏa thuận về chuyển nhượng và nhận chuyển nhượng, tặng cho quyền sử dụng đất để hợp thửa đất theo quy định. Đồng thời, người sử dụng đất sẽ được tạo điều kiện thuận lợi để làm thủ tục chuyển quyền sử dụng đất và thực hiện việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất.
- Trường hợp đất chưa được cấp Giấy chứng nhận nhưng đủ điều kiện cấp Giấy chứng nhận: Ủy ban nhân dân cấp huyện sẽ tiến hành kiểm tra, xét duyệt, thông báo, hướng dẫn người đang sử dụng đất thỏa thuận và thực hiện thỏa thuận chuyển nhượng quyền sử dụng đất để hợp thửa đất; Làm thủ tục công nhận quyền sử dụng đất sau khi người sử dụng đất hoàn thành việc hợp thửa đất.
Tiến hành thu hồi và bồi thường, hỗ trợ, quản lý nếu không thực hiện được việc hợp thửa
Nếu không thực hiện được việc hợp thửa đất vì lý do không đủ điều kiện để cho phép hợp thửa đất hoặc người sử dụng đất không có nhu cầu, không thực hiện được thỏa thuận hợp thửa đất thì Ủy ban nhân dân cấp huyện sẽ quyết định thu hồi đất và thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ, quản lý diện tích đất này theo quy định của pháp luật.
Lưu ý: Thời gian thực hiện thỏa thuận hợp thửa đất là 180 ngày đối với đất phi nông nghiệp và 90 ngày đối với đất nông nghiệp, kể từ ngày UBND cấp huyện ban hành Thông báo thu hồi đất.
Tham khảo thêm bài viết về diện tích tối thiểu tách thửa tại Hà Nội năm 2024: https://saovietlaw.com/tu-van-luat-dat-dai-1/hieu-dung-quy-dinh-moi-ve-tach-thua-dat-o-tai-ha-noi-tu-thang-10-2024/
Quyết định số 61/2024/QĐ-UBND quy định về một số nội dung thuộc lĩnh vực đất đai trên địa bàn thành phố Hà Nội: https://saovietlaw.com/quyet-dinh/quyet-dinh-61-2024-qd-ubnd-ban-hanh-quy-dinh-ve-mot-so-noi-dung-thuoc-linh-vuc-dat-dai-tren-dia-ban-thanh-pho-ha-noi/
Nếu có bất kỳ vướng mắc pháp lý nào, bạn đọc vui lòng liên hệ các Luật sư, Chuyên viên pháp lý của Công ty Luật TNHH Sao Việt qua:
Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6243
Địa chỉ tư vấn trực tiếp: Số 525B Lạc Long Quân, P. Xuân La, Q. Tây Hồ, Hà Nội
Gửi thư tư vấn hoặc yêu cầu dịch vụ qua Email: congtyluatsaoviet@gmail.com
