Luật đất đai năm 2024 đã bổ sung thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai cho Trọng tài thương mại, nhưng chỉ giới hạn trong các tranh chấp phát sinh từ hoạt động thương mại liên quan đến đất đai. Điều này mở ra một cơ chế giải quyết linh hoạt, song cũng đặt ra những yêu cầu về thỏa thuận trọng tài hợp lệ và giới hạn phạm vi áp dụng so với phương thức giải quyết tranh chấp qua Tòa án và UBND cấp có thẩm quyền hiện nay.
1. Luật đất đai mới bổ sung thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai của Trọng tài thương mại
Luật đất đai năm 2024 có hiệu lực kể từ ngày 01/8/2024 đã có nhiều những điểm mới so với Luật đất đai năm 2013 nhằm đảm bảo sự phù hợp hơn với thực tiễn. Một trong những điểm mới đáng chú ý là việc bổ sung thêm thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai cho Trọng tài thương mại. Cụ thể, tại khoản 5, khoản 6 Điều 236 Luật Đất đai 2024 quy định về thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai như sau:
“5. Tranh chấp giữa các bên phát sinh từ hoạt động thương mại liên quan đến đất đai do Tòa án giải quyết theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự hoặc do Trọng tài thương mại Việt Nam giải quyết theo quy định của pháp luật về trọng tài thương mại.
6. Ủy ban nhân dân các cấp có trách nhiệm cung cấp hồ sơ, tài liệu có liên quan đến việc quản lý, sử dụng đất đai khi được Tòa án, Trọng tài thương mại Việt Nam yêu cầu để làm căn cứ cho giải quyết tranh chấp đất đai”.
Đồng thời, tại Điều 28 của luật này về nhận quyền sử dụng đất cũng quy định “quyết định của Trọng tài thương mại Việt Nam” là một trong những cơ sở để tổ chức trong nước, cá nhân, người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài được phép nhập cảnh vào Việt Nam, tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài, cộng đồng dân cư, tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc được nhận quyền sử dụng đất. Theo đó, quyết định của Trọng tài thương mại cũng là một trong những căn cứ để cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất đối với hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư đang sử dụng đất có giấy tờ về quyền sử dụng đất, bên cạnh quyết định của Tòa án (Điều 137 Luật đất đai năm 2024).
Như vậy, theo những quy định trên của Luật đất đai mới, so với quy định của Luật đất đai cũ năm 2013, Trọng tài thương mại Việt Nam cũng sẽ có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp đất đai theo quy định, ngoài Tòa án và UBND có thẩm quyền. UBND các cấp sẽ phải có trách nhiệm cung cấp các hồ sơ, tài liệu có liên quan đến việc quản lý, sử dụng đất đai khi được Trọng tài thương mại Việt Nam yêu cầu để làm căn cứ cho giải quyết tranh chấp đất đai.
2. Điều kiện lựa chọn giải quyết tranh chấp liên quan đến đất đai bằng trọng tài thương mại
Việc giải quyết tranh chấp đất đai thông qua trọng tài thương mại có ưu điểm về thủ tục đơn giản, trong khi phán quyết của trọng tài cũng có giá trị chung thẩm, và vẫn sẽ được đảm bảo thi hành tương tự như phán quyết của tòa án. Tuy nhiên, không phải mọi trường hợp tranh chấp đất đai đều có thể lựa chọn giải quyết bằng phương thức này. Đây cũng chính là hiểu nhầm của nhiều người hiện nay về quy định có liên quan trong luật đất đai mới.
Theo đó, căn cứ Khoản 5 Điều 236 Luật đất đai năm 2024, trọng tài thương mại sẽ chỉ có thẩm quyền thụ lý và giải quyết, đối với những tranh chấp giữa các bên phát sinh từ hoạt động thương mại liên quan đến đất đai. Vậy hoạt động thương mại liên quan đến đất đai được hiểu như thế nào? Dựa theo quy định của Luật thương mại năm 2005 hiện hành, tại Điều 3 giải thích về hoạt động thương mại như sau: "Hoạt động thương mại là hoạt động nhằm mục đích sinh lợi, bao gồm mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác". Theo đó, có thể hiểu rằng những hoạt động thương mại liên quan đến đất đai là các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi như: đầu tư, mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, kinh doanh bất động sản, tài sản gắn liền với đất…Như vậy, những tranh chấp giữa các bên phát sinh từ hoạt động thương mại liên quan đến đất đai theo quy định được hiểu là những tranh chấp giữa các bên có ràng buộc với nhau về quyền và nghĩa vụ trong quá trình thực hiện các hoạt động thương mại liên quan đến đất đai. Khi đó, các bên có thể thỏa thuận lựa chọn Trọng tài thương mại là phương thức để giải quyết tranh chấp. Những ví dụ điển hình như: Tranh chấp giữa doanh nghiệp về quyền sử dụng đất thuê để kinh doanh, tranh chấp giữa các bên trong hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất phục vụ dự án thương mại, tranh chấp liên quan đến hợp đồng hợp tác đầu tư phát triển bất động sản…
Ngoài ra, cũng cần lưu ý tuân thủ quy định pháp luật về trọng tài thương mại. Theo đó, để có thể giải quyết tranh chấp tại trọng tài thương mại thì các bên cần có thỏa thuận trọng tài hợp pháp. Cụ thể, “Tranh chấp được giải quyết bằng Trọng tài nếu các bên có thoả thuận trọng tài. Thỏa thuận trọng tài có thể được lập trước hoặc sau khi xảy ra tranh chấp” (khoản 1 Điều 5 Luật trọng tài thương mại năm 2010).
Nếu còn bất kỳ những vướng mắc nào liên quan, bạn vui lòng liên hệ đến Luật sư và Chuyên viên pháp lý của chúng tôi để được tư vấn cụ thể và cung cấp dịch vụ pháp lý hỗ trợ.
- CÔNG TY LUẬT TNHH SAO VIỆT -
"Sự bảo hộ hoàn hảo trong mọi quan hệ pháp luật"
TỔNG ĐÀI TƯ VẤN PHÁP LUẬT: 1900 6243
Địa chỉ tư vấn trực tiếp: Số 525B Lạc Long Quân, P. Xuân La, Q. Tây Hồ, Tp. Hà Nội
Gửi thư tư vấn hoặc yêu cầu dịch vụ qua Email: congtyluatsaoviet@gmail.com
