1. Khái niệm khởi tố vụ án hình sự:
Khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn tố tụng hình sự đầu tiên mà trong đó cơ quan tư pháp hình sự có thẩm quyền căn cứ vào các quy định của pháp luật tố tụng hình sự tiến hành việc xác định có (hay không) các dấu hiệu của tội phạm trong hành vi nguy hiểm cho xã hội đã được thực hiện, đồng thời ban hành quyết định về việc khởi tố (hoặc không khởi tố) vụ án hình sự liên quan đến hành vi đó.
2. Khái niệm về người bị hại:
Theo khoản 1 điều 62 Bộ Luật Tố tụng Hình sự 2015 quy định: Bị hại là cá nhân trực tiếp bị thiệt hại về thể chất, tinh thần, tài sản hoặc là cơ quan, tổ chức bị thiệt hại về tài sản, uy tín do tội phạm gây ra hoặc đe dọa gây ra.
3. Quy định của pháp luật về khởi tố vụ án Hình sự theo yêu cầu của người bị hại.
Căn cứ theo điều 155 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015, đối với các tội sau nếu không có các tình tiết nghiêm trọng mà chỉ thuộc vào khoản 1 các tội sau thì chỉ được khởi tố theo yêu cầu của người bị hại hoặc đại diện hợp pháp của người bị hại:
+ Khoản 1, Điều 134: Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, mà tỷ lệ thương tật từ 11% đến 30% hoặc dưới 11% nhưng thuộc một trong 10 trường hợp nói tại các điểm a, b, c, d, đ, e, g, h, i, k của khoản này;
+ Khoản 1, Điều 135: Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác từ 31% đến 60% nhưng trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh do hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân;
+ Khoản 1, Điều 136: Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội
+ Khoản 1, Điều 138: Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác;
+ Khoản 1, Điều 139: Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính;
+ Khoản 1, Điều 141: Tội hiếp dâm
+ Khoản 1, Điều 143: Tội cưỡng dâm
+ Khoản 1, Điều 121: Tội làm nhục người khác
+ Khoản 1, Điều 122: Tội vu khống
+ Khoản 1, Điều 226: Hành vi vì mục đích kinh doanh, đã chiếm đoạt, sử dụng bất hợp quyền sở hữu công nghiệp nghiệp mà gây hậu quả nghiêm trọng hoặc đã bị kết án, chưa được xoá án tích về tội này.
Việc khởi tố theo yêu cầu của người bị hại vẫn phải tuân theo những quy định của Bộ luật tố tụng hình sự về khởi tố vụ án hình sự. Đặc biệt, việc khởi tô vụ án hình sự theo yêu cầu của người bị hại, được quyết định trên cơ sở kết hợp 2 yếu tố: Có dấu hiệu của tội phạm; Có yêu cầu khởi tố về hình sự. Nếu không có dấu hiệu tội phạm thì dù người bị hại có yêu cầu khởi tố cũng không được khởi tố. Ngược lại, nếu người bị hại không yêu cầu khởi tố thì dẫu đã xác định có dấu hiệu tội phạm cũng không được khởi tố.
