Không cần đạo cụ chuyên nghiệp, không cần vẽ ra một kịch bản phức tạp, thời gian gần đây những kẻ lừa đảo đã trở nên tinh vi hơn rất nhiều, chúng tạo ra một chiêu thức lừa đảo mới mang tên “bắt cóc online”. Làm thế nào để chúng có thể dễ dàng đưa con tin vào tròng mà chẳng cần tới một sợi dây?
Theo báo cáo của Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Bộ Công an, chỉ trong vòng 8 tháng đầu năm 2025, cả nước ghi nhận hơn 1.500 vụ lừa đảo qua mạng, tăng 65% so với cùng kỳ 2024, gây thiệt hại hơn 1.660 tỉ đồng. Đáng chú ý, 70% người dân Việt Nam cho biết họ từng tiếp xúc với ít nhất một tin nhắn hoặc cuộc gọi lừa đảo mỗi tháng và cứ 10 người dùng điện thoại thông minh thì có ít nhất một người trở thành “nạn nhân tiềm năng” của tội phạm mạng.
Thời gian qua, hàng loạt vụ việc học sinh, sinh viên bị bắt cóc online liên tiếp xuất hiện với tần suất đáng báo động, đặc biệt nhắm vào các đối tượng là người trẻ tuổi.
Trường hợp của em sinh viên P.N.T. (SN 2006, trú tại Huế, tạm trú phường Hải Châu). Nạn nhân bị thao túng tâm lý rằng mình đang vướng vào một vụ án ma túy, được yêu cầu phải hợp tác điều tra. Với giọng điệu đe dọa, cùng "giấy tờ công vụ" và "lệnh triệu tập" giả mạo gửi qua Zalo, nhóm tội phạm đã khiến T. tin tưởng tuyệt đối. Nạn nhân bị buộc cài đặt ứng dụng Zoom, bật camera 24/24h và chia sẻ toàn bộ màn hình điện thoại, giúp các đối tượng kiểm soát hoàn toàn hoạt động cá nhân và tài khoản mạng xã hội.
Sau khi thao túng tâm lý, chúng gửi "quyết định trúng học bổng du học Canada" giả mạo, đánh vào ước mơ học tập ở nước ngoài của sinh viên để dụ gia đình chuyển tiền chứng minh tài chính. Khi gia đình không đồng ý, các đối tượng chuyển sang khủng bố tinh thần bằng việc ép T. tự quay video, chụp hình giả cảnh bị trói, bị bắt cóc rồi gửi về cho gia đình nhằm tống tiền. Cả gia đình hoảng loạn, tin rằng T. bị bắt cóc thật.
Nhờ thông tin kịp thời, lực lượng công an phối hợp khẩn trương xác minh, truy tìm dấu vết, xác định T. đang bị thao túng tại một nhà nghỉ trên đường Lê Thánh Tôn. Lực lượng công an nhanh chóng tiếp cận, giải cứu nạn nhân an toàn, ngăn chặn kịp thời một vụ lừa đảo nghiêm trọng.
Ông Ngô Minh Hiếu, đại diện Ban tổ chức Chiến dịch “Toàn dân chống lừa đảo” đã phân loại các thủ đoạn “bắt cóc online” thành hai kịch bản chính, nhấn mạnh vào thao túng tâm lý nạn nhân:
Kịch bản giả danh Cơ quan tố tụng (Thao túng bằng nỗi sợ pháp lý): Các đối tượng giả danh cơ quan công an, Viện kiểm sát hoặc các cơ quan tố tụng khác. Chúng thực hiện gọi video qua mạng xã hội, mặc trang phục ngành và dàn dựng bối cảnh phòng điều tra (ví dụ có người bị còng tay) nhằm tăng cường độ chân thực. Chúng đánh vào tâm lý ít hiểu biết về pháp luật của nạn nhân, khiến họ hoảng loạn, giảm khả năng phán đoán và dễ dàng nghe theo mọi thủ đoạn.
Thứ hai là giả danh thư mời, thư đạt học bổng giá trị cao từ các trường danh giá ở Mỹ hay các nước Châu Âu. Chúng nhắm tới đối tượng chính là học sinh, sinh viên và yêu cầu nạn nhân thực hiện chuyển tiền để “giữ slot” từ đó cung cấp thông tin cá nhân hoặc cài đặt ứng dụng chứa mã độc.
Sau khi đưa nạn nhân vào bẫy, nhóm lừa đảo bắt đầu kế hoạch kiểm soát tâm lý. Chúng liên tục yêu cầu nạn nhân cắt hết liên lạc với gia đình, tháo SIM điện thoại và chỉ trao đổi qua ứng dụng Telegram. Chúng dẫn dắt nạn nhân tìm đến nhà nghỉ, khách sạn hoặc những địa điểm ít người qua lại với lý do “phục vụ công tác điều tra”. Đồng thời chúng gửi đường link cài mã độc và yêu cầu nạn nhân truy cập, từ đó chúng sẽ kiểm soát được thiết bị di động của nạn nhân từ xa. Lợi dụng điều này, kẻ lừa đảo sẽ dùng tài khoản của nạn nhân để nhắn cho người thân, gia đình và dựng lên kịch bản “bị bắt cóc” và yêu cầu chuyển tiền chuộc.
4 bước bảo vệ người dùng trước bẫy link độc (nguồn: Internet)
Trung tá Võ Ngọc Toản — giảng viên tại Trường ĐH An ninh nhân dân TP.HCM — cho biết tội phạm mạng đang dùng chiêu thức mới: kết hợp khống chế và gây áp lực tâm lý để lừa người khác. Bọn chúng soạn sẵn kịch bản, thu thập thông tin cá nhân rồi theo dõi, điều khiển nạn nhân qua mạng. Tùy theo phản ứng của nạn nhân, chúng thay đổi tình huống; thậm chí fake video mạo danh công an, dựng cảnh như ở trụ sở với người bị còng để khiến nạn nhân và gia đình tin tưởng hơn.
"Nhiều vụ việc, kẻ lừa đảo còn ép nạn nhân quay clip nhạy cảm nhằm uy hiếp, khiến họ và gia đình buộc phải làm theo mọi yêu cầu. Đối tượng chúng nhắm đến là học sinh, sinh viên, nhất là những trường hợp gia đình có điều kiện, nạn nhân thường tập trung vào việc học, ít có kiến thức xã hội", trung tá Toản cho biết.
Tuy vậy, Trung tá Toản nhận định công tác tuyên truyền hiện nay vẫn chủ yếu diễn ra theo hướng “truyền đạt từ trên xuống”, thiếu sự lan tỏa tự nhiên từ phía cộng đồng. Không ít nạn nhân do tâm lý tự ti, xấu hổ nên chọn cách im lặng, không chia sẻ vụ việc mình trải qua, dẫn đến việc cảnh báo không được lan truyền rộng rãi. Ông cho rằng, nếu mỗi người coi việc chia sẻ trải nghiệm là một cách bảo vệ cộng đồng, hiệu quả phòng ngừa sẽ được nâng cao đáng kể.
Ngày nay, mọi hoạt động từ học, làm việc đến giải trí đều gắn với internet. Vì vậy, mỗi người dùng chính là “rào chắn đầu tiên” trước tội phạm mạng. Dù công nghệ có thể bị kẻ xấu lợi dụng, nhưng sự cảnh giác và hiểu biết của chúng ta mới là cách tự bảo vệ hiệu quả nhất. Hình thành thói quen dùng mạng an toàn không chỉ bảo vệ mình, mà còn giúp tạo nên một môi trường online lành mạnh và tử tế hơn cho mọi người.
Nếu còn bất kỳ vướng mắc nào liên quan, hãy liên hệ với Luật sư và Chuyên viên pháp lý của chúng tôi để được hỗ trợ kịp thời và hiệu quả.
Liên hệ ngay để được Luật sư, Chuyên viên pháp lý hỗ trợ kịp thời:
- CÔNG TY LUẬT TNHH SAO VIỆT -
"Sự bảo hộ hoàn hảo trong mọi quan hệ pháp luật"
Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6243
Địa chỉ tư vấn trực tiếp: Số 525B Lạc Long Quân, P. Xuân La, Q. Tây Hồ, Hà Nội
Gửi thư tư vấn hoặc yêu cầu dịch vụ qua Email: congtyluatsaoviet@gmail.com
