Trong bối cảnh tai nạn giao thông ngày càng diễn biến phức tạp, một tình huống thường gặp trên thực tế là khi chủ sở hữu phương tiện cho người khác mượn xe, nhưng người này lại gây ra tai nạn nghiêm trọng. Câu hỏi đặt ra là: liệu chủ xe có phải chịu trách nhiệm liên đới đối với hậu quả do người điều khiển gây ra hay không? Đây là vấn đề không chỉ gắn với khía cạnh pháp luật về trách nhiệm dân sự và hình sự, mà còn liên quan đến ý thức, đạo đức trong việc quản lý, sử dụng phương tiện – vốn được coi là nguồn nguy hiểm cao độ. Trong bài viết này, hãy cùng Luật Sao Việt phân tích rõ ràng các căn cứ pháp lý, phạm vi trách nhiệm của chủ xe và người điều khiển tại trường hợp này nhé.
Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)
1. Chủ xe hay người mượn xe phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại ?
Căn cứ theo khoản 1, khoản 2 Điều 601 Bộ Luật Dân Sự 2015: Bồi thường thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ gây ra:
Nguồn nguy hiểm cao độ bao gồm phương tiện giao thông vận tải cơ giới, hệ thống tải điện, nhà máy công nghiệp đang hoạt động, vũ khí, chất nổ, chất cháy, chất độc, chất phóng xạ, thú dữ và các nguồn nguy hiểm cao độ khác do pháp luật quy định.
Chủ sở hữu nguồn nguy hiểm cao độ phải vận hành, sử dụng, bảo quản, trông giữ, vận chuyển nguồn nguy hiểm cao độ theo đúng quy định của pháp luật.
Chủ sở hữu nguồn nguy hiểm cao độ phải bồi thường thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ gây ra; nếu chủ sở hữu đã giao cho người khác chiếm hữu, sử dụng thì người này phải bồi thường, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
Như vậy, trong trường hợp không có thỏa thuận khác về việc bồi thường thiệt hại, thì người mượn xe đã được chủ sở hữu giao quyền sử dụng phải chịu trách nhiệm bồi thường nếu gây ra thiệt hại cho người khác.
2. Trách nhiệm của người trực tiếp điều khiển phương tiện giao thông ?
Người được chủ xe giao quyền sử dụng phương tiện và là người trực tiếp điều khiển xe, nếu có lỗi gây thiệt hại, sẽ phải chịu trách nhiệm bồi thường về cả dân sự lẫn hình sự theo quy định của pháp luật.
Về trách nhiệm dân sự, căn cứ theo quy định tại Điều 584 Bộ luật Dân sự 2015, người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường, trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác. Do đó, tai nạn xảy ra do lỗi của người điều khiển phương tiện thì trách nhiệm bồi thường thuộc về chính người điều khiển; chủ sở hữu xe cho mượn phương tiện không phải chịu trách nhiệm bồi thường.
Về trách nhiệm hình sự, nếu người mượn xe gây ra tai nạn nghiêm trọng, họ có thể bị truy cứu theo Điều 260 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) về tội 'Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ'. Mức hình phạt có thể dao động từ phạt tiền, cải tạo không giam giữ, đến phạt tù từ 01 năm đến 15 năm, tùy thuộc vào mức độ thiệt hại về người và tài sản, cũng như các tình tiết tăng nặng như việc gây tai nạn rồi bỏ trốn hoặc lái xe trong tình trạng say rượu, ma túy."
Như vậy, chủ xe không phải chịu trách nhiệm liên đới mà trách nhiệm chính thuộc về người trực tiếp điều khiển phương tiện tham gia giao thông.
3. Trong trường hợp nào thì chủ xe bị truy cứu trách nhiệm hình sự, khi giao xe cho người khác mượn ?
Chủ xe không phải lúc nào cũng được miễn trách nhiệm khi cho người khác mượn xe. Nếu chủ xe cố ý giao xe cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện, họ có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Căn cứ theo Điều 264 Bộ luật Hình sự 2015 được sửa đổi, bổ sung năm 2017 về tội “Giao cho người không đủ điều kiện điều khiển các phương tiện tham gia giao thông đường bộ”. Cụ thể:
Chủ sở hữu hoặc quản lý phương tiện giao xe cho người không đủ điều kiện điều khiển (không có giấy phép lái xe, có nồng độ cồn, sử dụng ma túy, hoặc không đủ điều kiện khác) gây tai nạn có thể bị phạt từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng hoặc cải tạo không giam giữ đến 03 năm, tùy mức độ thiệt hại.
Nếu gây thiệt hại nặng hơn (chết 2 người, thương tích 2 người từ 61% trở lên, thiệt hại tài sản từ 500 triệu đến 1,5 tỷ đồng), phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc tù từ 06 tháng đến 03 năm.
Nếu gây thiệt hại nghiêm trọng hơn (chết 3 người, thương tích 3 người từ 61% trở lên, thiệt hại tài sản từ 1,5 tỷ đồng trở lên), phạt tù từ 03 đến 07 năm.
Phạm tội gây thương tích cho 1 người từ 31% đến 60% hoặc 2 người từ 31% đến 60%, phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng hoặc cải tạo không giam giữ đến 02 năm."
Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng.
Như vậy, trước khi giao xe cho người khác mượn xe, chủ sở hữu cần phải kiểm tra kỹ giấy phép lái xe cũng như tình trạng sức khỏe của người mượn, đặc biệt là việc sử dụng rượu, bia, ma túy hoặc các chất kích thích, nhằm hạn chế các rủi ro pháp lý có thể xảy ra.
4. Để phòng rủi ro và hậu quả đáng tiếc trước khi cho người khác mượn xe, chủ sở hữu cần phải:
Chỉ giao xe cho người đủ điều kiện lái xe: có giấy phép lái xe hợp lệ, sức khỏe đảm bảo, không sử dụng rượu bia hoặc chất kích thích.
Đảm bảo phương tiện an toàn kỹ thuật: kiểm tra, bảo dưỡng định kỳ trước khi giao xe cho người khác.
Thỏa thuận trách nhiệm trước khi cho mượn: có thể lập văn bản hoặc ít nhất trao đổi rõ ràng về trách nhiệm bồi thường khi có sự cố.
Nâng cao ý thức pháp luật: chủ xe cần hiểu rõ rằng phương tiện là “nguồn nguy hiểm cao độ”, do đó hành vi giao xe không thể tùy tiện mà phải đi kèm trách nhiệm pháp lý.
Nếu còn bất kỳ vướng mắc nào liên quan, hãy liên hệ với Luật sư và Chuyên viên pháp lý của chúng tôi để được hỗ trợ kịp thời và hiệu quả.
Liên hệ ngay để được Luật sư, Chuyên viên pháp lý hỗ trợ kịp thời:
- CÔNG TY LUẬT TNHH SAO VIỆT -
"Sự bảo hộ hoàn hảo trong mọi quan hệ pháp luật"
Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6243
Địa chỉ tư vấn trực tiếp: Số 525B Lạc Long Quân, P. Xuân La, Q. Tây Hồ, Hà Nội
Gửi thư tư vấn hoặc yêu cầu dịch vụ qua Email: congtyluatsaoviet@gmail.com
