Trong quá trình hướng tới một hệ thống an sinh bền vững, bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện ngày càng thể hiện rõ vai trò then chốt. Bên cạnh chế độ hưu trí và tử tuất, các chính sách mới đã bổ sung thêm nhiều quyền lợi thiết thực, tạo sự yên tâm cho người lao động tự do khi tham gia. Đây được xem là bước tiến quan trọng trong việc mở rộng diện bao phủ BHXH, hướng tới mục tiêu an sinh xã hội toàn dân.
Hãy cùng Luật Sao Việt theo dõi bài viết dưới đây để cùng nắm rõ điều kiện, trình tự, thủ tục tham gia và thụ hưởng, qua đó bảo đảm thực hiện đầy đủ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Trợ cấp thai sản: Chế độ trợ cấp thai sản cho người tham gia BHXH tự nguyện là một điểm mới hoàn toàn trong Luật BHXH năm 2024 (được quy định tại các Điều từ 94 đến 97). Theo quy định hiện hành của Luật BHXH năm 2014, loại hình BHXH này chưa bao gồm chế độ thai sản.
Theo quy định tại Điều 94, người tham gia BHXH tự nguyện được hưởng trợ cấp thai sản nếu có tổng thời gian đóng BHXH (bao gồm cả bắt buộc và tự nguyện) từ đủ 6 tháng trở lên trong vòng 12 tháng trước khi sinh con.
Mức trợ cấp được quy định cụ thể tại Điều 95 là 2 triệu đồng cho mỗi con được sinh ra. Mức này cũng áp dụng cho trường hợp thai chết lưu từ 22 tuần tuổi trở lên, nhấn mạnh tính sẻ chia của chính sách. Đặc biệt, lao động nữ là người dân tộc thiểu số hoặc thuộc hộ nghèo có chồng là người dân tộc thiểu số sẽ nhận được các chính sách hỗ trợ bổ sung từ Chính phủ.
Điểm mấu chốt và ưu việt nhất của chế độ này là nguồn kinh phí chi trả. Toàn bộ trợ cấp thai sản cho BHXH tự nguyện sẽ do Ngân sách Nhà nước bảo đảm thực hiện, giúp người tham gia không phải đóng thêm chi phí so với quy định hiện hành. Điều này loại bỏ gánh nặng tài chính, khuyến khích người lao động tự do và khu vực phi chính thức tích cực tham gia, đồng thời khẳng định cam kết của Nhà nước trong việc bảo đảm an sinh xã hội toàn diện.
Về quy trình thủ tục, người lao động cần lưu ý về thời hạn nộp hồ sơ. Cụ thể, hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thai sản phải được gửi đến cơ quan Bảo hiểm xã hội trong vòng 60 ngày kể từ ngày sinh con.
Sau khi nhận được hồ sơ đầy đủ và hợp lệ, cơ quan Bảo hiểm xã hội có trách nhiệm giải quyết chế độ cho người lao động một cách nhanh chóng, với thời hạn tối đa là 5 ngày làm việc. Trong trường hợp không thể giải quyết hoặc cần từ chối, cơ quan BHXH phải thông báo bằng văn bản, đồng thời nêu rõ lý do cụ thể cho người lao động.
Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)
Chế độ hưu trí: Chế độ hưu trí dành cho người tham gia BHXH tự nguyện được quy định chi tiết từ Điều 98 đến Điều 107 trong Luật BHXH năm 2024 và tập trung vào việc điều chỉnh điều kiện hưởng và cách tính mức lương hưu.
Về Điều kiện hưởng lương hưu, Luật BHXH 2024 vẫn giữ nguyên quy định về tuổi nghỉ hưu theo lộ trình của Bộ luật Lao động (Khoản 2 Điều 169). Theo đó, tuổi nghỉ hưu của lao động nam sẽ tăng dần đến 62 tuổi vào năm 2028 và lao động nữ tăng dần đến 60 tuổi vào năm 2035. Cụ thể, lộ trình tăng tuổi được tính từ năm 2021 là nam đủ 60 tuổi 3 tháng (tăng 3 tháng mỗi năm), nữ đủ 55 tuổi 4 tháng (tăng 4 tháng mỗi năm).
Tuy nhiên, thay đổi cốt lõi mang tính khuyến khích lớn là việc giảm thời gian đóng BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu từ 20 năm xuống còn 15 năm. Đây là bước tiến quan trọng nhằm mở rộng cơ hội tiếp cận lương hưu cho người lao động, đặc biệt là khu vực phi chính thức và người lớn tuổi.
Đáng chú ý, Luật BHXH 2024 đã bãi bỏ quy định cũ (Luật 2014) cho phép người lao động đủ tuổi nhưng chưa đủ 20 năm đóng được đóng một lần cho những năm còn thiếu để hưởng hưu. Điều này có thể ảnh hưởng đến những người sắp đến tuổi nghỉ hưu nhưng thời gian đóng còn thiếu.
Về cách tính mức lương hưu hằng tháng (Điều 99), việc giảm thời gian đóng tối thiểu xuống 15 năm đã kéo theo sự điều chỉnh trong công thức tính. Trước đây, mức hưởng thấp nhất của lao động nam được tính tương ứng với 20 năm đóng BHXH với tỷ lệ là 45% mức bình quân thu nhập đóng BHXH. Tuy nhiên, để phù hợp với quy định mới, Luật BHXH 2024 đã bổ sung thêm cách tính mức hưởng cho lao động nam có thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm đến dưới 20 năm. Sự bổ sung này đảm bảo công bằng và chính xác cho những người lao động chỉ đạt mốc 15 năm đóng BHXH.
Chế độ tử tuất: Chế độ tử tuất dành cho người tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện, được quy định từ Điều 108 đến Điều 115 trong Luật BHXH năm 2024, về cơ bản vẫn giữ nguyên hai quyền lợi cốt lõi là trợ cấp mai táng và trợ cấp tuất một lần như quy định hiện hành. Tuy nhiên, Luật mới đã tiến hành tinh chỉnh một số chi tiết quan trọng để tăng tính minh bạch và đồng bộ với các thay đổi chính sách khác. Đầu tiên, về trợ cấp mai táng, Luật 2024 xác định rõ ràng đối tượng thụ hưởng là tổ chức hoặc cá nhân lo mai táng, giúp loại bỏ sự mơ hồ trong việc chi trả. Song song đó, mức trợ cấp mai táng cũng được điều chỉnh về căn cứ tính, chuyển từ 10 tháng lương cơ sở sang 10 lần mức tham chiếu tại tháng người tham gia qua đời. Sự thay đổi này nhằm đồng bộ hóa các khoản chi trả an sinh xã hội theo hệ thống chính sách tiền lương mới. Cuối cùng, chế độ trợ cấp tuất một lần cũng có những điều chỉnh nhỏ về công thức tính, nhằm đảm bảo sự công bằng và phản ánh chính xác hơn quá trình đóng góp của người tham gia khi họ có thời gian đóng BHXH không liên tục. Nhìn chung, các sửa đổi này mang tính kỹ thuật nghiệp vụ cao, củng cố tính chặt chẽ và nhất quán của chính sách tử tuất.
Tóm lại, Luật BHXH năm 2024 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong việc hoàn thiện và nâng cao tính hấp dẫn của chính sách BHXH tự nguyện. Bằng việc bổ sung chế độ trợ cấp thai sản hoàn toàn mới (do Ngân sách Nhà nước bảo đảm), cùng với việc giảm thời gian đóng tối thiểu để hưởng lương hưu từ 20 năm xuống còn 15 năm, Luật mới đã tạo ra cơ chế an sinh mạnh mẽ và linh hoạt hơn cho hàng triệu người lao động tự do. Kết hợp với những điều chỉnh mang tính kỹ thuật về cách tính lương hưu, trợ cấp tuất và quy trình thủ tục, những thay đổi này khẳng định cam kết của Nhà nước trong việc mở rộng diện bao phủ BHXH, từng bước xây dựng một hệ thống an sinh xã hội đa tầng, bền vững và tiến tới mục tiêu an sinh xã hội toàn dân.
Nếu còn bất kỳ vướng mắc nào liên quan, hãy liên hệ với Luật sư và Chuyên viên pháp lý của chúng tôi để được hỗ trợ kịp thời và hiệu quả.
Liên hệ ngay để được Luật sư, Chuyên viên pháp lý hỗ trợ kịp thời:
- CÔNG TY LUẬT TNHH SAO VIỆT -
"Sự bảo hộ hoàn hảo trong mọi quan hệ pháp luật"
Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6243
Địa chỉ tư vấn trực tiếp: Số 525B Lạc Long Quân, P. Xuân La, Q. Tây Hồ, Hà Nội
Gửi thư tư vấn hoặc yêu cầu dịch vụ qua Email: congtyluatsaoviet@gmail.com
