Ngày 24/9 vừa qua, Cục Cảnh sát giao thông cho biết hệ thống camera giám sát giao thông tích hợp trí tuệ nhân tạo AI đã được thí điểm lắp đặt trên một số tuyến phố tại Hà Nội thu hút sự chú ý đặc biệt của người dân. Chỉ trong vòng 12h vận hành tại phố Phạm Văn Bạch, hai camera AI đã ghi nhận gần 1.800 trường hợp vi phạm, trong đó phổ biến nhất là lỗi vượt đèn đỏ, không đội mũ bảo hiểm và đi ngược chiều. Những con số này phản ánh rõ ràng hai khía cạnh: khả năng kiểm soát chính xác, toàn diện của công nghệ mới, và đồng thời là thực trạng ý thức chấp hành pháp luật giao thông của người dân còn nhiều bất cập. Đáng chú ý, ở các khu vực thí điểm, tình trạng lộn xộn, mật độ vi phạm dày đặc trước đây đã giảm đáng kể, người dân dần chấp hành nghiêm tín hiệu đèn và quy định giao thông. Sự thay đổi này cho thấy, công nghệ giám sát thông minh có thể trở thành công cụ quan trọng giúp nâng cao tính minh bạch, công bằng và góp phần hình thành văn hóa giao thông văn minh hơn. Tuy vậy, song hành với kết quả tích cực là hàng loạt câu hỏi lớn về quy trình pháp lý, bảo mật dữ liệu và quyền lợi người dân – những vấn đề cần được nghiên cứu kỹ lưỡng trong quá trình thí điểm. Trong khuôn khổ bài viết này, Luật Sao Việt xin gửi tới bạn đọc góc nhìn phân tích dưới lăng kính chính sách và pháp luật, nhằm làm rõ những cơ hội cũng như thách thức đặt ra từ việc triển khai hệ thống camera AI giám sát giao thông.
Một số vi phạm được camera AI nhận diện - Ảnh: THIÊN KHÔI -Báo Tuổi trẻ
Việc thí điểm lắp đặt camera tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) để giám sát giao thông tại Việt Nam đã không còn là ý tưởng xa vời, mà đã bước vào giai đoạn thực thi với những kết quả bước đầu nổi bật — nhưng đồng thời phơi bày nhiều khía cạnh khó xử pháp lý và quản lý. Chủ trương này không chỉ đơn thuần là đưa công nghệ vào quản lý giao thông, mà còn mang tham vọng thay đổi sâu sắc cách thức quản trị an toàn giao thông và văn hóa chấp hành luật của người dân. Khi thông tin về hiệu quả camera AI được công bố, nhiều người dân thừa nhận rằng họ bắt đầu quan sát đèn tín hiệu kỹ hơn, hạn chế vượt đèn đỏ như trước đây khi cho rằng “vắng ai qua lại thì cứ vượt” — điều vốn từng rất phổ biến. Sự khách quan và bất khả hối lộ của thiết bị công nghệ được nhiều người xem như giải pháp mạnh để “chấn chỉnh” thói quen vi phạm truyền thống.
Tuy nhiên, mặc dù camera AI có khả năng tự ghi nhận vi phạm, quy trình từ phát hiện đến xử lý vẫn chưa được tự động hóa toàn bộ. Theo quy định hiện nay, sau khi hệ thống AI trích xuất hình ảnh/clip vi phạm, dữ liệu phải được cán bộ tại Trung tâm Chỉ huy giao thông của Cục CSGT kiểm duyệt lại trước khi chuyển sang công an địa phương để xử lý. Hành động kiểm duyệt thủ công này nhằm giảm thiểu sai sót do máy móc, nhưng cũng đòi hỏi tốc độ xử lý phải rất nhanh để hiệu ứng răn đe không bị giảm sút. Hiện CSGT đã triển khai ứng dụng VNeTraffic nhằm gửi thông báo vi phạm “phạt nguội” trong vòng 2 giờ sau khi vi phạm xảy ra. Đây là bước tiến lớn trong công tác quản lý nhưng đồng thời cũng là thách thức với những người không sử dụng ứng dụng hoặc không được thông báo đúng cách. Câu hỏi đặt ra là - liệu họ có tiếp cận được thông tin, có quyền tra cứu chứng cứ vi phạm (ảnh, video có đóng dấu thời gian, tọa độ) để thực hiện quyền phản đối hay không?
Ở khía cạnh pháp lý, điểm mấu chốt là làm thế nào để dữ liệu do AI ghi lại được công nhận là chứng cứ hợp pháp. Luật Xử lý vi phạm hành chính hiện cho phép sử dụng thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ, nhưng sử dụng AI với bản chất là hệ thống thuật toán có độ phức tạp và độ rủi ro cao hơn nhiều. Hiện nay Việt Nam vẫn chưa có khung tiêu chuẩn quốc gia rõ ràng về việc kiểm định, hiệu chuẩn, sai số cho phép của thuật toán nhận diện vi phạm. Điều này tạo ra “kẽ hở” mà người vi phạm có thể lấy lý do “lỗi thuật toán” để khiếu nại, gây ách tắc trong xử lý và làm giảm hiệu quả quản lý nếu không có khung pháp lý chắc chắn bảo vệ.
Cuối cùng, việc bảo mật và quyền riêng tư là rủi ro lớn không thể bỏ qua. Camera AI không đơn thuần chỉ ghi lại biển số mà còn có thể nhận diện khuôn mặt, phân tích hành vi tài xế như sử dụng điện thoại khi lái. Khi quy mô hệ thống mở rộng, sẽ hình thành một kho dữ liệu cá nhân khổng lồ. Nếu không có quy định nghiêm ngặt về thời hạn lưu trữ, trách nhiệm bảo mật, mã hóa dữ liệu và kiểm soát truy cập, dữ liệu rất dễ bị lộ lọt, sử dụng sai mục đích hoặc thậm chí bị thương mại hóa, đe dọa quyền riêng tư của người dân. Điều này sẽ gây ảnh hưởng rất nghiêm trọng trong thời đại số hiện nay, khi thông tin cá nhân của con người phải được bảo mật một cách tuyệt đối.
Có thể nói, camera AI là bước tiến công nghệ rất triển vọng trong quản lý giao thông, nhưng để nó thực sự hiệu quả và bền vững, cần đi trước bằng những giải pháp pháp lý chặt chẽ: ban hành tiêu chuẩn kỹ thuật cho hệ thống AI, thiết lập quy trình xử lý minh bạch và đảm bảo quyền tra cứu – khiếu nại cho người bị vi phạm, đồng thời quy định rõ ràng về bảo mật dữ liệu cá nhân. Khi công nghệ và luật pháp song hành, mới có thể biến thiết bị “không thể hối lộ” thành lực đòn bẩy để xây dựng trật tự giao thông văn minh, hiệu quả và công bằng.
Nếu còn bất kỳ vướng mắc nào liên quan, hãy liên hệ với Luật sư và Chuyên viên pháp lý của chúng tôi để được hỗ trợ kịp thời và hiệu quả.
Liên hệ ngay để được Luật sư, Chuyên viên pháp lý hỗ trợ kịp thời:
- CÔNG TY LUẬT TNHH SAO VIỆT -
"Sự bảo hộ hoàn hảo trong mọi quan hệ pháp luật"
Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6243
Địa chỉ tư vấn trực tiếp: Số 525B Lạc Long Quân, P. Xuân La, Q. Tây Hồ, Hà Nội
Gửi thư tư vấn hoặc yêu cầu dịch vụ qua Email: congtyluatsaoviet@gmail.com
