Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2024, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025, đánh dấu một bước thay đổi quan trọng trong chính sách an sinh xã hội, đặc biệt đối với nhóm chủ hộ kinh doanh cá thể. Theo quy định mới, chủ hộ kinh doanh sẽ chính thức thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc. Tuy nhiên, điều đáng lưu ý là không phải mọi đối tượng là chủ hộ kinh doanh đều phải tham gia, và việc xác định đối tượng cụ thể cần được phân tích rõ ràng dựa trên quy định pháp luật hiện hành.
Ảnh minh họa (nguồn:Internet)
1. Từ 1/7/2025, chủ hộ kinh doanh chính thức thuộc diện phải tham gia BHXH bắt buộc
Trước ngày 01/7/2025, theo Luật BHXH 2014 đang có hiệu lực, chủ hộ kinh doanh cá thể không nằm trong nhóm đối tượng phải tham gia BHXH bắt buộc. Họ chỉ có thể tham gia BHXH tự nguyện, nếu có nhu cầu để hưởng quyền lợi đối với với hai chế độ là hưu trí và tử tuất. Tuy nhiên, Luật BHXH năm 2024 đã mở rộng đáng kể đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Cụ thể, điểm m Khoản 1 Điều 2 quy định: “Chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh tham gia theo quy định của Chính phủ” thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Có thể thấy, đối tượng chủ hộ kinh doanh thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc sẽ có 02 đặc điểm, gồm: 1. Là chủ hộ kinh doanh; 2. Là chủ hộ của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh theo quy định.
2. Lưu ý về phạm vi đối tượng chủ hộ kinh doanh thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc
Theo quy định mới này, cần lưu ý rằng không phải bất cứ đối tượng nào đang hoạt động dưới hình thức hộ kinh doanh đều phải tham gia BHXH bắt buộc.
Thứ nhất, việc xác định ai là “chủ hộ kinh doanh” phải dựa trên pháp luật về đăng ký kinh doanh. Cụ thể, theo Khoản 1 Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP về đăng ký doanh nghiệp: “Hộ kinh doanh do một cá nhân hoặc các thành viên hộ gia đình đăng ký thành lập và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh của hộ. Trường hợp các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh thì ủy quyền cho một thành viên làm đại diện hộ kinh doanh. Cá nhân đăng ký hộ kinh doanh, người được các thành viên hộ gia đình ủy quyền làm đại diện hộ kinh doanh là chủ hộ kinh doanh”. Như vậy, các cá nhân đăng ký hộ kinh doanh, người được các thành viên hộ gia đình ủy quyền làm đại diện hộ kinh doanh mới được xem là chủ hộ kinh doanh và thuộc đối tượng phải tham gia BHXH bắt buộc theo quy định mới.
Thứ hai, là chủ hộ của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh theo quy định. Pháp luật hiện hành có ghi nhận một số trường hợp hộ gia đình thực hiện kinh doanh nhưng không phải đăng ký hộ kinh doanh, trừ khi hoạt động trong ngành nghề có điều kiện theo Luật Đầu tư. Theo đó, “Hộ gia đình sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, làm muối và những người bán hàng rong, quà vặt, buôn chuyến, kinh doanh lưu động, kinh doanh thời vụ, làm dịch vụ có thu nhập thấp không phải đăng ký hộ kinh doanh, trừ trường hợp kinh doanh các ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện. Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quy định mức thu nhập thấp áp dụng trên phạm vi địa phương” (Khoản 2 Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP). Khi đó, đối chiếu với quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội mới, đối tượng là chủ hộ của những hộ gia đình trong trường hợp này sẽ không thuộc phạm vi điều chỉnh của quy định mới về BHXH bắt buộc. Điều này đòi hỏi chủ thể kinh doanh dưới hình thức hộ cần rà soát lại mô hình và tình trạng pháp lý của hộ kinh doanh mình đang hoạt động, để áp dụng đúng theo quy định.
3. Mức đóng BHXH bắt buộc của chủ hộ kinh doanh theo quy định của Luật BHXH 2024
Đối với các chủ hộ kinh doanh thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, mức đóng sẽ được tính dựa trên thu nhập làm căn cứ đóng do người tham gia lựa chọn. Theo quy định tại điểm d Khoản 1 Điều 31 Luật BHXH 2024, chủ hộ kinh doanh được lựa chọn tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc nhưng thấp nhất phải bằng mức tham chiếu và cao nhất bằng 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng. Trong khi đó, theo Khoản 13 Điều 141 Luật BHXH 2024, khi chưa bãi bỏ mức lương cơ sở thì mức tham chiếu quy định tại Luật này sẽ bằng mức lương cơ sở. Tại thời điểm mức lương cơ sở bị bãi bỏ thì mức tham chiếu không thấp hơn mức lương cơ sở đó. Do đó, mức tham chiếu hiện nay chính là mức lương cơ sở đang được quy định tại Nghị định 73/2024/NĐ-CP, là 2.340.000 đồng/tháng. Như vậy, tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc hàng tháng của chủ hộ kinh doanh có thể dao động từ 2.340.000 đồng đến tối đa 46.800.000 đồng, tùy vào mức thu nhập tự chọn.
Tỷ lệ đóng được ấn định là 25% của mức căn cứ đóng, trong đó bao gồm 3% vào quỹ ốm đau và thai sản, 22% vào quỹ hưu trí và tử tuất (theo Điều 32 Luật BHXH 2024). Theo mức đóng này, nếu chủ hộ kinh doanh lựa chọn mức đóng tối thiểu, tức bằng mức lương cơ sở hiện hành, thì số tiền tối thiểu phải đóng mỗi tháng sẽ là 585.000 đồng.
Nếu có bất kỳ những vướng mắc pháp lý nào liên quan, liên hệ ngay với Luật sư và Chuyên viên pháp lý của chúng tôi để được giải đáp, tư vấn và gỡ vướng kịp thời.
- CÔNG TY LUẬT TNHH SAO VIỆT -
"Sự bảo hộ hoàn hảo trong mọi quan hệ pháp luật"
TỔNG ĐÀI TƯ VẤN PHÁP LUẬT: 1900 6243
Địa chỉ tư vấn trực tiếp: Số 525B Lạc Long Quân, P. Xuân La, Q. Tây Hồ, Tp. Hà Nội
Gửi thư tư vấn hoặc yêu cầu dịch vụ qua Email: congtyluatsaoviet@gmail.com
