Những năm gần đây, Thương mại điện tử phát triển như vũ bão, chính sách thuế của Nhà nước ta cũng đã có sự thay đổi để bắt kịp thời cuộc, tránh thất thoát nguồn thu thuế từ các sàn thương mại điện tử. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nguồn thu thuế từ các sàn này chưa xứng đáng với sự phát triển của nó và đang tồn tại những lỗ hổng lớn gây thất thoát ngân sách. Vậy những lỗ hổng đó ở đâu và làm thế nào để “bịt” chặt những lỗ hổng đang còn tồn tại?
Những lỗ hổng gây thất thu thuế từ các sàn thương mại điện tử
Đối với người bán trên các sàn thương mại điện tử, mạng xã hội
Muốn thu thuế triệt để, cơ quan Nhà nước cần quản lý được số lượng các giao dịch mua bán được thực hiện trên các sàn thương mại điện tử. Tuy nhiên, đây là việc làm cực kỳ khó khăn. Đối với các sàn giao dịch thương mại điện tử đang hoạt động tại Việt Nam, có thể yêu cầu bắt buộc thông tin đối với người bán hàng khi đăng ký (hoặc cập nhật hồ sơ hiện tại) như Giấy đăng ký kinh doanh, Mã số thuế kinh doanh hoặc Mã số thuế TNCN. Đây sẽ là cơ sở để nếu người kinh doanh không ủy quyền cho sàn giao dịch thương mại điện tử kê khai nộp thuế thay, thì sàn giao dịch thương mại điện tử sẽ gửi thông tin liên quan tới cơ quan thuế để có biện pháp quản lý thuế trực tiếp. Tuy nhiên, đối với các nhà bán hàng trong nước, họ có thể lách thuế thông qua việc chia nhỏ các giao dịch, lập các tài khoản khác nhau. Đặc biệt khi lượng giao dịch phát sinh trên các sàn TMĐT quá nhiều và mang tính nhỏ lẻ, không đăng ký kinh doanh, không đăng ký thuế, không xác định được địa điểm kinh doanh, thời gian kinh doanh do hoạt động mua, bán diễn ra liên tục.
Ngày nay khi mở rộng thương mại điện tử xuyên biên giới, việc kiểm soát các giao dịch từ những người bán hàng ở nước ngoài lại càng khó khăn hơn. Đặc biệt khi chủ sàn giao dịch là pháp nhân nước ngoài không có trụ sở tại Việt Nam và người bán hàng trên các sàn cũng là cá nhân hoặc pháp nhân nước ngoài, rất khó để cơ quan quản lý của Việt Nam có thể kiểm soát nguồn thu từ các giao dịch này nếu chỉ dựa vào cơ quan thuế.
Đối với các mạng xã hội, việc kiểm soát các giao dịch mua bán thông qua kênh này gần như vô vọng, ngay cả khi quản lý doanh thu từ phía người bán, họ hoàn toàn có thể lách thuế khi thực hiện thanh toán thông qua tài khoản ngân hàng khác tài khoản đăng ký với cơ quan thuế hoặc giao hàng thu tiền mặt (thanh toán COD),
Đối với chủ các sàn thương mại điện tử, các mạng xã hội
Đối với hoạt động thương mại điện tử xuyên biên giới, doanh nghiệp nước ngoài thường viện dẫn các hiệp định thuế, xác định không có cơ sở kinh doanh cố định tại Việt Nam nên không kê khai, nộp thuế Thu nhập doanh nghiệp. Do đó, việc thu thuế gặp khó khăn về cơ chế ràng buộc khi yêu cầu các doanh nghiệp, cá nhân này phải có sự tuân thủ nghĩa vụ nộp thuế tại Việt Nam.
Ví dụ như Google, Facebook, các công ty này không có chi nhánh, văn phòng đại diện tại Việt Nam. Nguồn thu từ các hoạt động quảng cáo trên các trang này được thực hiện thông qua các phương tiện thanh toán quốc tế như Visa, Mastercard và chuyển thẳng từ người dùng về tài khoản của công ty mẹ tại Hoa Kỳ hoặc trụ sở chi nhánh tại Singapore. Vậy Việt Nam căn cứ vào đâu để kiểm soát và thu thuế từ dòng tiền này? Mặc dù rõ ràng họ đang kiếm tiền ở Việt Nam và thu được lợi nhuận lớn từ thị trường Việt Nam, tuy nhiên chúng ta không có cơ chế xác định và cách thức thu thuế từ nguồn này.
Hai là, né thuế thông qua việc thuê tài khoản của các đại lý
Nền tảng điện tử có mức độ phát triển nhanh nhất hiện nay là Tiktok shop. Dù mới ra mắt hơn 1 năm nhưng tổng giá trị hàng hóa trên sàn thương mại điện tử TikTok Shop tại Việt Nam đã vượt 300 triệu USD, là một trong những sàn có thị phần lớn nhất tại Việt Nam. Vì vậy, lượng tiền quảng cáo đổ vào tiktok shop cũng cực kỳ lớn. Theo quy định từ đầu năm 2022, để quảng cáo trên nền tảng này, tổ chức, doanh nghiệp có đăng ký thuế sẽ phải kê khai nộp thuế cho Nhà nước. Còn không phải là tổ chức đã đăng ký, bên mua sẽ trả thêm 10,8% tiền thuế cho TikTok thu hộ để nộp lại cho Nhà nước.
Để lách số tiền 10,8% thuế này, dịch vụ cho thuê "tài khoản miễn thuế" mua quảng cáo trên TikTok đã được mở ra. từng quý, TikTok sẽ căn cứ vào tổng giá trị tiền mua quảng cáo trên tài khoản của đại lý, để tự động hoàn trả lại 5% để đại lý thực hiện thay nghĩa vụ thuế nhà thầu. Các đại lý sẽ cho người có nhu cầu thuê tài khoản quảng cáo với điều kiện không được yêu cầu xuất hóa đơn và không kê khai thuế. Hàng tháng, họ sẽ được hưởng tiền hoàn lại từ tiktok nhưng không khai báo thuế và cũng không đóng thuế thì sẽ được hưởng tiền từ cả 2 phía. Phần được hỗ trợ thuế này, đại lý có thể chiết khấu hoặc tặng cho khách hàng.
Trước những dự báo về tốc độ phát triển thương mại điện tử ngày càng tăng trưởng mạnh mẽ, để nguồn ngân sách nhà nước không bị thất thoát thì việc tạo dựng một hành lang pháp lý ở mức phù hợp để phát triển thương mại điện tử ở Việt Nam thì việc bịt những “lỗ hổng” là rất quan trọng.
Còn tiếp...
