Trách nhiệm hình sự đối với người cao tuổi nhìn từ vụ Tịnh Thất Bồng Lai

Tịnh Thất Bồng Lai là vụ việc ồn ào nhất trên mạng xã hội trong thời gian gần đây, đặc biệt sau khi cơ quan công an có quyết định khởi tố một số cá nhân trong tịnh thất này về tội lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, tổ chức, cá nhân và đang xem xét điều tra tội loạn luân và lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Nhiều người đặt câu hỏi về trách nhiệm hình sự đối với những người cao tuổi phạm tội như ông Lê Tùng Vân thì sẽ bị xử lý như thế nào, tuổi cao có được coi là tình tiết giảm nhẹ, hay tăng nặng TNHS hay không? Hãy tham khảo bài viết sau đây của Luật Sao Việt để biết câu trả lời.

Ảnh ông Lê Tùng Vân cắt từ Clip Youtube Tịnh thất Bồng lai

1. Khái niệm người cao tuổi:

“Người cao tuổi” theo định nghĩa tại Luật người cao tuổi 2009 là “công dân Việt Nam từ đủ 60 tuổi trở lên”.

Ngoài ra, trong Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung 2017) không định nghĩa về Người cao tuổi mà chỉ có những cụm từ như người  “già yếu", "người từ đủ 70 trở lên", "người từ đủ 75 tuổi trở lên" trong các quy định xử lý trách nhiệm của người cao tuổi phạm tội hình sự hay người cao tuổi là người bị hại. 

2. Trách nhiệm hình sự đối với người cao tuổi phạm tội

a) Trường hợp người phạm tội là người đủ 70 tuổi trở lên theo quy định của BLHS nói chung

- Đây được xem là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự theo điểm o khoản 1 Điều 51 BLHS 2015:

“Điều 51. Các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự

1. Các tình tiết sau đây là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự:

o) Người phạm tội là người đủ 70 tuổi trở lên;”

- Là điều kiện để được tha tù trước thời hạn:

Theo điểm e khoản 1 Điều 66 BLHS thì một trong các điều kiện để được xét tha tù trước thời hạn là “người đủ 70 tuổi trở lên” nhưng phải có thời gian đã chấp hành ít nhất là một phần ba hình phạt tù có thời hạn hoặc ít nhất 12 năm đối với tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn, trừ các trường hợp tại khoản 2 Điều 66 BLHS.

- Tình tiết loại trừ trách nhiệm hình sự:

+ Người đủ 70 tuổi trở lên là ông, bà, cha, mẹ của người phạm tội không phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi che giấu tội phạm, trừ trường hợp che giấu các tội xâm phạm an ninh quốc gia hoặc tội đặc biệt nghiêm trọng khác quy định tại Điều 389 của BLHS. (Điều 18 BLHS);

+ Người đủ 70 tuổi trở lên là ông, bà, cha, mẹ của người phạm tội không phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi Không tố giác tội phạm, trừ trường hợp không tố giác các tội quy định tại Chương XIII của BLHS hoặc tội khác là tội phạm đặc biệt nghiêm trọng (Điều 19 BLHS).

- Không áp dụng hình phạt tử hình đối với người đủ 75 tuổi trở lên, theo khoản 2, 3 Điều 40 BLHS 2015

b) Trong vụ việc tịnh thất bồng lai:

Theo thông tin từ các trang báo đăng tải, ông Lê Tùng Vân bị khởi tố về tội Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân theo điều 331, Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017). Điều này quy định người nào lợi dụng các quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do tín ngưỡng, tôn giáo, tự do hội họp, lập hội và các quyền tự do dân chủ khác xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm. Trường hợp hành vi phạm tội gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội, thì bị phạt tù từ 2 năm đến 7 năm.

Ngoài ra, nhiều báo cũng đưa tin cơ quan điều tra đang điều tra tội loạn luân liên quan tới những người trong Tịnh thất Bồng Lai. Về tội danh này, tại Điều 184 BLHS 2015 quy định: "Người nào giao cấu với người mà biết rõ người đó cùng dòng máu về trực hệ, là anh chị em cùng cha mẹ, anh chị em cùng cha khác mẹ hoặc cùng mẹ khác cha, thì bị phạt tù từ 1 năm đến 5 năm".

Riêng đối với tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản: hành vi mạo danh cơ sở tôn giáo tín ngưỡng để đưa ra thông tin gian dối nhằm chiếm đoạt tài sản của người khác từ 2 triệu đồng trở lên phù hợp với quy định tại điều 174 bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2017). Với số tiền nhận chiếm đoạt từ 500 triệu đồng trở lên thì khung hình phạt là từ 12 năm đến tù chung thân.