Vừa qua, báo chí đưa tin về vụ việc một nữ học viên trong lúc học lái xe ô tô đã đâm tử vong một cháu bé 3 tuổi. Thời điểm vụ việc xảy ra, người giáo viên dạy lái ra ngoài uống nước và để học viên tự điều khiển xe ô tô. Vụ việc này gây xôn xao dư luận không chỉ bởi hậu quả nghiêm trọng của nó mà còn bởi những tranh cãi xung quanh việc chịu trách nhiệm trước pháp luật của người học viên tập lái và thầy dạy lái ô tô. Để làm rõ vấn đề này, Luật sư Sao Việt đưa ra quan điểm về vụ việc dưới góc độ pháp lý trong phạm vi bài viết sau đây.
1. Tóm tắt vụ việc:
Theo thông tin mà nhiều trang báo đã đưa tin, vào khoảng 17 giờ chiều 11.8, khi cháu T (3 tuổi) được chị họ (11 tuổi) chở trên chiếc xe đạp di chuyển trên tuyến đường ở Khu dân cư tập trung Hải Thanh, xã Hải Thanh (H.Hải Hậu, Nam Định) thì bị một chiếc ô tô 4 chỗ mang BS 18A - 005.40 đi cùng chiều, từ phía sau, đâm vào đuôi xe đạp. Hậu quả, cháu bé 3 tuổi bị chấn thương sọ não, được đưa vào Bệnh viện đa khoa Hải Hậu cấp cứu nhưng không qua khỏi. Chiếc xe gây tai nạn là xe tập lái của Trường trung cấp Đại Lâm, khi tai nạn xảy ra trên xe có chỉ hai học viên nữ còn thầy dạy lái ra ngoài uống nước.
2. Trách nhiệm của nữ học viên trực tiếp gây tai nạn
Học viên tập lái xe ô tô là người đang trong quá trình đào tạo để có thể sát hạch thi giấy phép lái xe ô tô. Trường hợp này, học viên muốn điều khiển phương tiện tham gia giao thông thì phải đáp ứng điều kiện “người tập lái xe ô tô khi tham gia giao thông phải thực hành trên xe tập lái và có giáo viên bảo trợ tay lái” (theo khoản 1 Điều 58 Luật giao thông đường bộ năm 2008).
Trong vụ việc xảy ra tại xã Hải Thanh (Hải Hậu, Nam Định), mặc dù nữ học viên đang thực hành, điều khiển xe tập lái, tuy nhiên tại thời điểm xảy ra tai nạn không có “giáo viên bảo trợ tay lái” bên cạnh. Trong trường hợp này, hành vi điều khiển phương tiện xe tập lái tham gia giao thông của người học viên tập lái xe ô tô được xác định là hành vi vi phạm điều kiện của người lái xe tham gia giao thông theo quy định tại Điều 58 Luật giao thông đường bộ năm 2008 nêu trên trên.
Chưa xét đến trách nhiệm của người dạy lái xe, chỉ riêng hành vi điều khiển xe tham gia giao thông khi không đáp ứng điều kiện của người lái xe tham gia giao thông dẫn đến gây tai nạn giao thông làm chết người thì hành vi này đã có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 260 Bộ luật hình sự năm 2015 (sửa đổi bởi khoản 72 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự năm 2017):
“Điều 260. Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ
1. Người nào tham gia giao thông đường bộ mà vi phạm quy định về an toàn giao thông đường bộ gây thiệt hại cho người khác thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:
a) Làm chết người;
…”
Theo quy định nêu trên, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của vụ việc cũng như tính chất của hành vi phạm tội mà người học viên tập lái xe ô tô đâm chết người có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội “Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ” với hình phạt là phạt tiền, phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù.
3. Trách nhiệm của người giáo viên dạy lái xe
Theo quy định tại Điều 58 Luật giao thông đường bộ năm 2008 nêu trên thì học viên tập lái xe ô tô trong quá trình thực hành chỉ được điều khiển xe ô tô tập lái tham gia giao thông khi có giáo viên bảo trợ tay lái bên cạnh. Tuy nhiên, thời điểm vụ tai nạn này xảy ra, giáo viên dạy lái xe không có mặt bên cạnh hướng dẫn học viên mà đi ra ngoài uống nước, sau đó dẫn đến sự việc học viên tập lái gây tai nạn. Để xác định được trách nhiệm của giáo viên dạy lái trong trường hợp này, cần làm rõ việc giáo viên có chủ động giao xe cho học viên tự tập lái hay do học viên tự ý sử dụng xe khi chưa được phép.
- Trường hợp người thầy giao xe ô tô tập lái cho học viên trong khi bản thân ra ngoài vì việc riêng dẫn đến việc học viên điều khiển xe gây tai nạn giao thông chết người:
Trường hợp này, người giáo viên có thể bị xem xét trách nhiệm hình sự về tội giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ theo quy định tại Điều 264 Bộ luật hình sự năm 2015, cụ thể:
“Điều 264. Tội giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ
1. Người nào giao cho người mà biết rõ người đó không có giấy phép lái xe hoặc đang trong tình trạng có sử dụng rượu, bia mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá mức quy định, có sử dụng chất ma túy, chất kích thích mạnh khác hoặc không đủ các điều kiện khác theo quy định của pháp luật điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ gây thiệt hại cho người khác thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm:
a) Làm chết người;
…”
Theo quy định nêu trên, hành vi giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện giao thông đường bộ gây tai nạn chết người của thầy dạy lái có thể bị phạt tiền, phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù tùy theo mức độ nghiêm trọng của vụ việc.
- Trường hợp thầy dạy lái trước khi ra ngoài không giao xe cho người tập lái, mà do học viên tự ý sử dụng xe ô tô tập lái khi chưa được phép thì, không đáp ứng yếu tố cấu thành của tội danh quy định tại Điều 264 BLHS năm 2015 nêu thầy dạy lái không bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
