Có phải bất cứ ai cũng có thể tham dự một phiên tòa công khai?

Tôi muốn hỏi, có phải bất cứ ai cũng được quyền tham dự phiên tòa công khai không? Tôi có người hàng xóm thân thiết bị khởi tố, hôm xét xử tôi đến xem nhưng bị cản lại không cho vào, họ bảo để đảm bảo an ninh nên chỉ người nhà với một số người có liên quan được vào. Vậy cho tôi hỏi việc này có đúng không? Tôi nghe nói xét xử công khai thì người dân nào cũng được tham dự mà giờ lại không được nên rất bức xúc.

Trả lời:

Chào bạn, cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đến Luật Sao Việt. Đối với thắc mắc của bạn, chúng tôi tư vấn cho bạn như sau:

Nguyên tắc xét xử của Tòa án là “Kịp thời, công bằng, công khai”, nguyên tắc này được cụ thể hóa tại quy định trong Điều 25 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 của Việt Nam:

“Tòa án xét xử kịp thời trong thời hạn luật định, bảo đảm công bằng.

Tòa án xét xử công khai, mọi người đều có quyền tham dự phiên tòa, trừ trường hợp do Bộ luật này quy định. Trường hợp đặc biệt cần giữ bí mật nhà nước, thuần phong, mỹ tục của dân tộc, bảo vệ người dưới 18 tuổi hoặc để giữ bí mật đời tư theo yêu cầu chính đáng của đương sự thì Tòa án có thể xét xử kín nhưng phải tuyên án công khai.”

Như vậy, tinh thần của pháp luật là các vụ án xét xử công khai và mọi người đều có quyền tham dự phiên Tòa. Việc xét xử kín chỉ áp dụng đối với các trường hợp đặc biệt cần giữ bí mật Nhà nước, thuần phong, mỹ tục của dân tộc, bảo vệ người dưới 18 tuổi hoặc để giữ bí mật đời tư theo yêu cầu chính đáng của đương sự nhưng khi tuyên án vẫn phải công khai.

Việc này nhằm thể hiện tính minh bạch, công bằng của pháp luật đồng thời cũng nhằm phổ biến kiến thức pháp luật đến mọi công dân. Khi muốn tham dự phiên tòa, người dân chỉ cần xuất trình giấy tờ tùy thân để cho bộ phận an ninh tòa án giữ lại là có thể tham dự.

Tuy nhiên, bạn cũng cần lưu ý về nội quy phiên tòa mà những người tham gia cần tuân thủ quy định tại Điều 256 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 như sau:

1. Mọi người vào phòng xử án phải mặc trang phục nghiêm túc, chấp hành việc kiểm tra an ninh và thực hiện đúng hướng dẫn của Thư ký Tòa án.

2. Mọi người trong phòng xử án phải tôn trọng Hội đồng xét xử, giữ gìn trật tự và tuân theo sự điều hành của chủ tọa phiên tòa.

3. Mọi người trong phòng xử án phải đứng dậy khi Hội đồng xét xử vào phòng xử án và khi tuyên án. Bị cáo phải đứng khi Kiểm sát viên công bố cáo trạng hoặc quyết định truy tố. Người được Tòa án triệu tập đến phiên tòa muốn trình bày ý kiến phải được chủ tọa phiên tòa đồng ý; người trình bày ý kiến phải đứng khi trình bày ý kiến, khi được hỏi.

Những người vì lý do sức khỏe có thể được chủ tọa phiên tòa cho phép ngồi.

4. Tại phiên tòa, bị cáo đang bị tạm giam chỉ được tiếp xúc với người bào chữa cho mình. Việc tiếp xúc với những người khác phải được chủ tọa phiên tòa cho phép.

5. Người dưới 16 tuổi không được vào phòng xử án, trừ trường hợp được Tòa án triệu tập đến phiên tòa.

Nếu vi phạm nội quy phiên tòa, người dân có thể bị phạt từ 100.000 đồng đến 15 triệu đồng tùy theo mức độ vi phạm. Cụ thể, theo Điều 23 Pháp lệnh 02/2022/UBTVQH15, các hành vi sau đây sẽ bị phạt cảnh báo hoặc phạt tiền từ 100 nghìn đồng đến 500 nghìn đồng:

- Sử dụng điện thoại, tạo các tạp âm hoặc thực hiện các hành vi khác gây mất trật tự tại phiên tòa;

- Để thiết bị điện tử ở trạng thái tắt camera hoặc tắt âm thanh micro mặc dù được chủ tọa phiên tòa nhắc nhở;

- Không đứng dậy khi Hội đồng xét xử vào phòng xử án, khi Hội đồng xét xử tuyên án mà không được chủ tọa phiên tòa cho phép;

- Bị cáo không đứng dậy khi Kiểm sát viên công bố cáo trạng hoặc quyết định truy tố mà không được chủ tọa phiên tòa cho phép;

- Hút thuốc, ăn uống trong phòng xử án;

- Mặc trang phục không nghiêm túc, đội mũ, nón, đeo kính màu trong phòng xử án không có lý do chính đáng và không được sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa;

- Bị cáo đang bị tạm giam tiếp xúc với người khác không phải là người bào chữa cho mình mà không được chủ tọa phiên tòa cho phép;

- Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi đã được nhắc nhở nhưng vẫn vào phòng xử án, trừ trường hợp được Tòa án triệu tập tham gia phiên tòa.

Các hành vi sau đây sẽ bị phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng: