Nhân viên cửa hàng có quyền khám xét người khi nghi ngờ khách hàng ăn trộm hay không?

Chào Luật sư. Mong luật sư tư vấn cho tôi một vấn đề như sau:

Hôm qua, tôi có đi trung tâm thương mại để mua sắm. Khi vừa thanh toán và đi qua cửa an ninh thì cửa này kêu lên, lập tức bảo vệ và nhân viên cửa hàng chạy ra và cho rằng tôi ăn trộm đồ. Họ yêu cầu tôi phải đổ hết đồ trong túi xách cùng túi mua sắm ra để kiểm tra. Tôi hợp tác mở túi cho họ nhìn nhưng họ vẫn làm khó và có thái độ xúc phạm tôi. Sau khi tôi yêu cầu đến phòng bảo vệ làm việc, nhân viên cửa hàng không đồng ý và đòi khám người. Cuối cùng, tôi phải đồng ý cho họ khám người. Tôi không ăn cắp nên họ không tìm thấy gì cả và chỉ xin lỗi qua loa với lí do máy an ninh trục trặc. Trong khi đó, việc họ khám xét và nói như thể tôi ăn trộm trước mặt bao nhiêu người đã xúc phạm tới danh dự, nhân phẩm của tôi. Vậy luật sư cho tôi hỏi: bảo vệ và nhân viên cửa hàng có được quyền khám xét khách hàng khi cửa từ kêu hay không? Và trong trường hợp này, tôi phải làm gì để bảo vệ quyền lợi của mình. Tôi xin cảm ơn

Hình ảnh chỉ mang tính minh họa. Nguồn: Internet.

Trả lời:

Chào bạn. Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi những thắc mắc đến Luật Sao Việt. Về trường hợp bạn gặp phải, chúng tôi tư vấn cho bạn như sau:

Theo quy định tại Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 thì quy trình khám xét người sẽ được thực hiện như sau:

• Khi bắt đầu khám xét người, người thi hành lệnh khám xét phải đọc lệnh và đưa cho người bị khám xét đọc lệnh đó; giải thích cho người bị khám xét và những người có mặt biết quyền và nghĩa vụ của họ.
• Người tiến hành khám xét phải yêu cầu người bị khám xét đưa ra các tài liệu, đồ vật có liên quan đến vụ án, nếu họ từ chối hoặc đưa ra không đầy đủ các tài liệu, đồ vật liên quan đến vụ án thì tiến hành khám xét.
• Việc khám xét người phải do người cùng giới thực hiện và có người khác cùng giới chứng kiến. Việc khám xét không được xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, tài sản, danh dự, nhân phẩm của người bị khám xét.

Đặc biệt, trong trường hợp bắt người hoặc khi có căn cứ để khẳng định người có mặt tại nơi khám xét giấu trong người vũ khí, hung khí, chứng cứ, tài liệu, đồ vật liên quan đến vụ án thì có thể tiến hành khám xét người mà không cần có lệnh.

Tuy nhiên, không phải bất cứ ai cũng có quyền khám xét người khác. Căn cứ Điều 192 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định thẩm quyền ra lệnh khám xét thì chỉ có Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng cơ quan điều tra các cấp; Viện trưởng, Phó Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân/Viện Kiểm sát quân sự các cấp; Chánh án, Phó Chánh án TAND/TAQS và Hội đồng xét xử. Ngoài ra, một vài cá nhân khác cũng có quyền ra lệnh khám xét nhưng phải được Viện kiểm sát phê chuẩn trước khi tiến hành.

Trong trường hợp khẩn cấp cũng chỉ có thủ trưởng các đơn vị điều tra/biên phòng/cảnh sát biển/kiểm lâm hoặc người chỉ huy tàu bay, tàu biển đã rời khỏi sân bay, bến cảng mới có quyền ra lệnh khám xét. Và trong thời hạn 24 giờ kể từ khi khám xét xong, người ra lệnh khám xét phải thông báo bằng văn bản cho Viện kiểm sát cùng cấp hoặc Viện kiểm sát có thẩm quyền thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra vụ việc, vụ án.

Do đó, việc khám xét của nhân viên cửa hàng và bảo vệ trung tâm thương mai là vi phạm pháp luật.

Theo quy định tại Bộ luật dân sự 2015 thì quyền về danh sự, nhân phẩm của công dân luôn được pháp luật bảo hộ và “Cá nhân bị thông tin làm ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín thì ngoài quyền yêu cầu bác bỏ thông tin đó còn có quyền yêu cầu người đưa ra thông tin xin lỗi, cải chính công khai và bồi thường thiệt hại” (Theo khoản 5 Điều 34 Bộ luật dân sự 2015) hoặc “Người chịu trách nhiệm bồi thường trong trường hợp danh dự, nhân phẩm, uy tín của người khác bị xâm phạm phải bồi thường thiệt hại theo quy định tại khoản 1 Điều này và một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần mà người đó gánh chịu. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa cho một người có danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm không quá mười lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.”(Theo khoản 2 Điều 592 Bộ luật dân sự 2015).

Lời khuyên của Luật Sao Việt: Đối với những tình huống như thế này, bạn có thể cứng rắn yêu cầu bảo vệ và nhân viên cửa hàng đến phòng bảo vệ hoặc phòng riêng để giải quyết. Nếu họ không chịu hợp tác, bạn nên chủ động báo công an và chờ công an can thiệp, bảo vệ quyền lợi cho mình.