Bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng

Câu Hỏi:
Nhà tôi có một cái ao, liền kề với ruộng nhà hàng xóm. Trong một lần cải tạo ao, gia đình tôi có thuê máy đào về đào. Sau đó do trời mưa nên bờ ruộng giữa nhà tôi và nhà hàng xóm bị lở. Bây giờ nhà hàng xóm có đơn gửi lên cơ quan chức năng. Vậy tôi có sai không? Và cách xử lý như thế nào?
Trả lời: Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi về cho chúng tôi, câu hỏi của bạn phòng tranh tụng công ty Luật TNHH Sao Việt xin trả lời như sau:
Căn cứ Điều 584 Bộ luật dân sự 2015 quy định căn cứ làm phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại đó là việc: “Người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường...”. Đồng thời, Điều này cũng quy định “Người gây thiệt hại không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong trường hợp thiệt hại phát sinh là do sự kiện bất khả kháng hoặc hoàn toàn do lỗi của bên bị thiệt hại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật có quy định khác”.
Cho nên, căn cứ vào những quy định trên để trách nhiệm bồi thường ngoài hợp đồng chỉ xảy ra khi có đầy đủ các yếu tố sau đây:

• Phải có thiệt hại xảy ra: Thiệt hại ở đây là thiệt hại vật chất do tài sản bị xâm phạm là ruộng nhà hàng xóm;
• Phải có hành vi trái pháp luật: Hành vi trái pháp luật là những xử sự cụ thể của con người được thể hiện thông qua hành động hoặc không hành động trái với các quy định của pháp luật. Việc hành động dùng máy xúc đào ao của ông còn phải xem xét ông có được phép cải tạo ao hay không để đánh giá hành động  đó là trái pháp luật;
• Phải có mối quan hệ nhân quả giữa thiệt hại xảy ra và hành vi trái pháp luật. Việc sạt lở xảy ra phải là kết quả tất yếu của hành vi cải tạo ao là trái pháp luật và ngược lại hành vi trái pháp luật là nguyên nhân gây ra thiệt hại.
• Phải có lỗi cố ý hoặc vô ý của người gây thiệt hại. Do đó, nguyên tắc bồi thường thiệt hại đầu tiên là hai bên sẽ thỏa thuận mức bồi thường; trong trường hợp không thỏa  thuận được thì sẽ được giải quyết theo yêu cầu giải quyết bồi thường thiệt hại do tài sản bị xâm phạm theo quy định của pháp luật.
• Vì vậy, trong trường hợp này thiệt hai đã thực tế xảy ra, tuy nhiên hành động của ông chỉ sai khi ông có lỗi cố ý hay vô ý trong quá trình đào ao, và ông có xâm phạm đến phần tài sản là đất ruộng nhà hàng xóm. Trường hợp pháp luật có quy định việc bồi thường thiệt hại cả khi không có lỗi, thì trách nhiệm bồi thường của người gây thiệt hại trong trường hợp này được thực hiện theo quy định của văn bản quy phạm pháp luật đó.

Cách xử lý căn cứ vào nguyên tắc bồi thường thiệt hại như sau:

• Khi giải quyết tranh chấp về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, cần phải tôn trọng thỏa thuận của các bên về mức bồi thường, hình thức bồi thường và phương thức bồi thường, nếu thỏa thuận đó không trái pháp luật, đạo đức xã hội.
• Trong trường hợp các bên không thỏa thuận được thì khi giải quyết tranh chấp về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng cần chú ý: