Mua bán tài sản đang được thế chấp tại ngân hàng

Tôi có 1 chiếc ô tô đang thế chấp tại ngân hàng nhưng tôi bán lại cho một người bạn bằng giấy viết tay. 2 bên đồng ý thỏa thuận là bạn tôi sẽ thay tôi trả nợ cho ngân hàng. Ngân hàng không biết về việc mua bán xe và thỏa thuận nêu trên. Bạn tôi trả nợ thay tôi được 3 tháng thì biến mất, tôi không liên lạc được, cũng không biết người bạn này mang xe của tôi đi đâu nên tôi phải đứng ra tiếp tục trả nợ cho ngân hàng hàng tháng. Cho tôi hỏi bây giờ tôi phải làm sao để bảo vệ quyền lợi của mình?

Ảnh minh hoạ. Nguồn: Internet.

Trả lời:

Chào bạn, cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đến Luật Sao Việt. Đối với trường hợp của bạn, chúng tôi tư vấn như sau:

1. Về việc mua bán chiếc xe đang được thế chấp tại ngân hàng

Khoản 8 Điều 320 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định về nghĩa vụ của bên thế chấp như sau: “Không được bán, thay thế, trao đổi, tặng cho tài sản thế chấp, trừ trường hợp quy định tại khoản 4 và khoản 5 Điều 321 của Bộ luật này”.

Mặt khác, khoản 5 Điều 321 Bộ luật dân sự năm 2015 cũng quy định về quyền của bên thế chấp là: “Được bán, trao đổi, tặng cho tài sản thế chấp không phải là hàng hóa luân chuyển trong quá trình sản xuất, kinh doanh, nếu được bên nhận thế chấp đồng ý hoặc theo quy định của luật”.

Như vậy, với trường hợp của bạn, việc bạn tự ý bán chiếc xe đã được thế chấp tại ngân hàng khi chưa được bên nhận thế chấp là ngân hàng đồng ý thì bạn đã vi phạm nghĩa vụ của bên thế chấp theo quy định của pháp luật, đồng thời, giao dịch mua bán chiếc xe đó giữa bạn và người bạn kia là giao dịch vô hiệu.

Theo Điều 131 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định hậu quả pháp lý của giao dịch dân sự vô hiệu như sau:

“1. Giao dịch dân sự vô hiệu không làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của các bên kể từ thời điểm giao dịch được xác lập.

2. Khi giao dịch dân sự vô hiệu thì các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận.

Trường hợp không thể hoàn trả được bằng hiện vật thì trị giá thành tiền để hoàn trả.

3. Bên ngay tình trong việc thu hoa lợi, lợi tức không phải hoàn trả lại hoa lợi, lợi tức đó.

4. Bên có lỗi gây thiệt hại thì phải bồi thường”.

Theo quy định này, bạn có quyền yêu cầu người bạn hoàn trả lại những gì đã nhận, nghĩa là người bạn trả lại xe cho bạn, còn bạn trả lại số tiền anh ta đã bỏ ra để mua xe và trả nợ ngân hàng 3 tháng thay bạn. Bạn cũng có thể yêu cầu Tòa án tuyên bố giao dịch dân sự trên vô hiệu theo quy định của pháp luật.

Tuy nhiên, do hiện tại bạn không biết người bạn kia ở đâu, cũng không biết chiếc xe của mình đã được anh ta sử dụng như thế nào, vì vậy chúng tôi gợi ý bạn nên trình báo công an về việc người bạn kia có dấu hiệu lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, từ đó cơ quan chức năng sẽ xác định dấu hiệu phạm tội, nếu có thì người bạn này sẽ bị triệu tập lên cơ quan công an làm việc. Khi đó bạn có thể trực tiếp gặp người bạn kia để giải quyết vấn đề của mình.

2. Vấn đề hai bên thoả thuận để người bạn trả nợ ngân hàng thay bạn

Về việc chuyển giao nghĩa vụ trả nợ theo Điều 370 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định:

“1. Bên có nghĩa vụ có thể chuyển giao nghĩa vụ cho người thế nghĩa vụ nếu được bên có quyền đồng ý, trừ trường hợp nghĩa vụ gắn liền với nhân thân của bên có nghĩa vụ hoặc pháp luật có quy định không được chuyển giao nghĩa vụ.

2. Khi được chuyển giao nghĩa vụ thì người thế nghĩa vụ trở thành bên có nghĩa vụ”.

Như vậy, theo quy định tại Điều 370 BLDS 2015 thì trong trường hợp bạn là người có nghĩa vụ trả nợ cho ngân hàng, bạn muốn chuyển giao nghĩa vụ trả nợ cho người bạn của mình thì việc chuyển giao phải được ngân hàng đồng ý. Tuy nhiên, theo thông tin mà bạn nêu, ngân hàng không biết về việc thỏa thuận chuyển giao nghĩa vụ này, do đó, việc chuyển giao nghĩa vụ giữa bạn và người bạn kia không được công nhận. Bạn vẫn là người có nghĩa vụ phải trả nợ cho ngân hàng.