Vô ý làm mất xe mượn của bạn mà không bồi thường có bị đi tù?

Tôi mượn xe SH của bạn đi chơi, không may bị mất khi để xe trong công viên. Bạn yêu cầu tôi bồi thường 120 triệu tiền giá trị xe nhưng hiện tại tôi không có đủ số tiền đó. Tôi muốn hỏi nếu không trả tiền bồi thường thì có phải đi tù không? Tôi xin cảm ơn.

Trả lời:

Chào bạn, cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đến Luật Sao Việt. Đối với trường hợp của bạn, chúng tôi tư vấn cho bạn như sau:

Bồi thường thiệt hại khi làm mất tài sản mượn là một trong những nghĩa vụ của bên mượn tài sản, được quy định cụ thể tại khoản 4 Điều 496 Bộ luật dân sự 2015. Khi làm mất tài sản của người khác thì bạn phải bồi hoàn lại giá trị tài sản cho họ. 

Vì vậy, trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho chủ chiếc xe khi bạn làm mất xe của họ là trách nhiệm dân sự mà bạn BẮT BUỘC phải thực hiện, đây không phải yếu tố quyết định bạn có phải chịu trách nhiệm hình sự đối với việc làm mất xe của người bạn kia hay không. Việc chủ động bồi thường thiệt hại trong pháp luật hình sự thường được coi là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự chứ không phải yếu tố quyết định cấu thành tội phạm.

Về trách nhiệm hình sự trong vụ việc của bạn, hành vi của bạn có dấu hiệu phù hợp với tội “Vô ý gây thiệt hại nghiêm trọng đến tài sản”. Cụ thể:

1. Khách thể bị xâm phạm là quyền sở hữu tài sản của công dân nhưng tội vô ý gây thiệt hại nghiêm trọng đến tài sản cũng không xâm phạm đến quan hệ nhân thân mà chỉ xâm phạm đến quan hệ sở hữu và khác với các tội có tính chất chiếm đoạt là người phạm tội không chiếm đoạt tài sản mà chỉ làm mất, làm hỏng tài sản.

2. Mặt khách quan của tội phạm là  hành vi vi phạm không tuân thủ hoặc tuân thủ không đúng, không đầy đủ) những quy định của pháp luật hoặc các quy tắc sinh hoạt xã hội thông thường liên quan đến việc bảo vệ tài sản, phải có mối quan hệ nhân quả giữa hành vi vô ý và hậu quả tài sản bị mất . Giá trị của tài sản bị mất là chiếc xe SH trị giá 120 triệu đồng. 

3. Chủ thể thực hiện hành vi phạm tội: từ đủ 16 tuổi trở lên và có đủ năng lực TNHS

4. Yếu tố lỗi: Tội vô ý gây thiệt hại nghiêm trọng đến tài sản được thực hiện do lỗi vô ý. Trong trường hợp của bạn là lỗi vô ý do cẩu thả, người phạm tội không thấy trước hành vi của mình có thể gây ra thiệt hại cho tài sản của người khác trị giá từ 100.000.000 đồng trở lên, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hậu quả đó.

Tuy nhiên, để xác định chính xác trách nhiệm hình sự của bạn thì cơ quan điều tra phải chứng minh được có mối quan hệ nhân quả giữa hành vi lơ là, thiếu cẩn trọng của bạn trong việc bảo quản chiếc xe với hậu quả chiếc xe bị mất. Nếu chiếc xe bị mất dù bạn đã cẩn thận trông giữ thì ở đây mặt khách quan của tội phạm không đáp ứng.

Trên thực tế, những trường hợp như của bạn rất ít khi khởi tố hình sự, do vấn đề ranh giới giữa dân sự và hình sự không rõ ràng. Thông thường, khi việc bồi thường cho bị hại được thực hiện thì bên mất tài sản sẽ không tố cáo lên cơ quan công an. Tuy nhiên nếu bạn không bồi thường, bên bị hại cũng không tố cáo lên cơ quan công an nhưng họ vẫn có thể khởi kiện ra Tòa để yêu cầu bạn thực hiện trách nhiệm bồi thường thiệt hại.