Cam kết không làm việc cho công ty đối thủ có được pháp luật công nhận hay không?

Công ty tôi có ký hợp đồng lao động với một nhân viên kinh doanh, sau lên chức trưởng nhóm kinh doanh, điều kiện trong hợp đồng là không được làm việc cho công ty đối thủ hết hạn hợp đồng. Tuy nhiên khi nghỉ việc thì người này đã sang công ty cùng kinh doanh ngành nghề với công ty tôi để làm việc dùng file khách hàng để làm việc cho bên kia. Tôi biết được điều đó nhờ việc một số mối khách quen báo lại. Tôi muốn hỏi việc nhân viên cũ đã ký cam kết nhưng vẫn vi phạm và tiết lộ bí mật kinh doanh thì có thể xử lý trên phương diện pháp luật được không? 

Trả lời:

Chào bạn, cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đến Luật Sao Việt. Đối với vấn đề của bạn, chúng tôi tư vấn cho bạn như sau:

Trước hết, về yêu cầu nhân viên ký cam kết không làm việc cho công ty đối thủ:

Hiện nay, để bảo đảm nhân sự cũ không mang những thông tin của doanh nghiệp sang công ty đối thủ khi nghỉ việc, nhiều doanh nghiệp yêu cầu nhân sự ở vị trí quan trọng phải ký cam kết không làm việc cho công ty đối thủ trong một thời hạn nhất định. Tuy nhiên, cam kết này có đúng quy định của pháp luật hay không vẫn còn là vấn đề tranh cãi. Có ý kiến cho rằng, quyền tự do lựa chọn nơi làm việc là quyền cơ bản của người lao động, đã được quy định rõ ràng trong Bộ luật lao động và cả trong Luật việc làm. Ngược lại, cũng có ý kiến cho rằng quyền lợi của người sử dụng lao động cũng cần được bảo đảm và điều này cũng đã được đề cập trong khoản 2 Điều 21 BLLĐ năm 2019 như sau:

“Khi người lao động làm việc có liên quan trực tiếp đến bí mật kinh doanh, bí mật công nghệ theo quy định của pháp luật thì người sử dụng lao động có quyền thỏa thuận bằng văn bản với người lao động về nội dung, thời hạn bảo vệ bí mật kinh doanh, bảo vệ bí mật công nghệ, quyền lợi và việc bồi thường trong trường hợp vi phạm.”

Quan điểm của chúng tôi về việc này cho rằng cam kết này có hiệu lực pháp lý trên thực tế và được pháp luật công nhận, tuy nhiên, để xác định chính xác việc có thể xử lý về mặt pháp luật đối với người lao động vi phạm hay không cần xem xét lại thỏa thuận mà hai bên đã ký kết.

Trên thực tế, đã có trường hợp người sử dụng lao động khởi kiện và thắng kiện nhân viên vi phạm cam kết không làm việc cho công ty đối thủ. Cụ thể, người sử dụng lao động và người lao động đã giải quyết tranh chấp tại Trọng tài thương mại và Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam đã đưa ra phán quyết chấp nhận yêu cầu của người sử dụng lao động, tuyên buộc người lao động cũ phải thanh toán một khoản tiền bồi thường đã được ấn định sẵn trong thỏa thuận do người lao động vi phạm cam kết không được làm việc cho các doanh nghiệp đối thủ trong vòng 12 tháng sau khi nghỉ việc. Ngày 12/6/2018, Tòa án nhân dân thành phố Hồ Chí Minh cũng ra Quyết định số 755/2018/QĐ-PQTT công nhận hiệu lực của quyết định của Hội đồng trọng tài. Đây là tiền lệ cho việc Tòa án công nhận thỏa thuận không làm việc cho công ty đối thủ, cho dù nó mới chỉ là một phán quyết đơn lẻ.

Về việc nhân viên cũ tiết lộ bí mật kinh doanh:

Trước hết, cần xác định những thông tin khách hàng mà người lao động đưa cho bên đối thủ có phải là bí mật kinh doanh hay không. Khái niệm bí mật kinh doanh được  quy định tại khoản 23, Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi bổ sung 2009, 2019 như sau: “Bí mật kinh doanh là thông tin thu được từ hoạt động đầu tư tài chính, trí tuệ, chưa được bộc lộ và có khả năng sử dụng trong kinh doanh.”

Để xác định thông tin nhân sự cũ đã tiết lộ cho công ty đối thủ có phải là bí mật kinh doanh hay không cần xem xét giá trị của thông tin đó đối với doanh nghiệp. Danh sách khách hàng nếu không phải không phải thông tin khó có được bằng các nghiệp vụ kinh doanh mà có thể tìm thấy trên các trang tổng hợp, tìm kiếm thì khó được coi là bí mật kinh doanh. 

Trong trường hợp chứng minh được file khách hàng là bí mật kinh doanh của doanh nghiệp và có bằng chứng chứng minh nhân viên cũ cố tình ăn cắp, tiết lộ bí mật kinh doanh cho đối thủ, người sử dụng lao động có quyền yêu cầu người lao động bồi thường theo thỏa thuận (quy định tại khoản 3 Điều 4 Thông tư 10/2020/TT-BLĐTBXH). Nếu không thỏa thuận được, doanh nghiệp có thể khởi kiện ra Tòa án để được giải quyết.