Xin chào Luật sư, tôi là công nhân may tại Công ty TNHH X và đã làm việc ở đây được 5 năm theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn. Gần đây, tôi phát hiện ra rằng công ty không đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) cho tôi suốt 1 năm qua, dù hàng tháng vẫn trừ tiền lương của tôi với lý do đóng BHXH.
Khi tìm hiểu, tôi biết rằng theo Luật BHXH 2025, doanh nghiệp có trách nhiệm đóng BHXH đầy đủ cho người lao động. Tôi bắt đầu lo lắng vì nếu không có sổ BHXH với quá trình đóng đầy đủ, sau này tôi sẽ gặp khó khăn khi hưởng các chế độ như thai sản, ốm đau hay lương hưu.
Vậy tôi cần làm gì để bảo vệ quyền lợi của mình? Tôi có thể liên hệ với cơ quan nào để được hỗ trợ?
Trả lời:
Chào bạn. Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đến Công ty Luật TNHH Sao Việt. Về vấn đề của bạn, chúng tôi sẽ tư vấn cho bạn như sau:
1. Công ty không đóng BHXH cho người lao động có vi phạm pháp luật không?
Theo quy định của pháp luật BHXH hiện hành, người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Và người sử dụng lao động có trách nhiệm đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc cho người lao động. (Điểm d Khoản 2 Điều 2 Điều 6 Bộ luật Lao động 2019)
Tuy nhiên, công ty chị không đóng tiền BHXH cho chị, như vậy, công ty đã vi phạm. Đây có thể coi là hành vi trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Doanh nghiệp có thể phải chịu trách nhiệm như thế nào?
Theo Điều 216 Bộ luật Hình sự 2015, người có nghĩa vụ đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động mà gian dối hoặc không đóng đầy đủ từ 6 tháng trở lên có thể bị xử lý hình sự. Cụ thể, doanh nghiệp sẽ buộc phải đóng đủ số tiền trốn đóng. Bên cạnh đó, doanh nghiệp còn có nguy cơ bị xử phạt từ 50 triệu đến 3 tỷ đồng tùy theo mức độ và phạm vi vi phạm hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.
2. Người lao động nên làm gì để bảo vệ quyền lợi của mình?
2.1. Khiếu nại tới người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp:
Chị có thể soạn văn bản khiếu nại gửi lên phòng nhân sự hoặc ban giám đốc công ty, yêu cầu công ty giải trình và nộp truy thu BHXH cho toàn bộ thời gian chưa đóng. Nếu công ty có thiện chí khắc phục, có thể yêu cầu họ cam kết bằng văn bản lộ trình thanh toán nợ BHXH. (K1 Điều 7 Nghị định 24/2018/ND)
2.2. Khiếu nại tới Chánh Thanh tra Sở Lao Động và Xã Hội:
Trong vòng 30 ngày kể từ khi gửi yêu cầu xử lý, nếu doanh nghiệp vẫn không thực hiện nghĩa vụ đóng BHXH hoặc chị không đồng ý với quyết định giải quyết của công ty, chị có thể khiếu nại đến Chánh Thanh tra Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tại địa phương nơi công ty đặt trụ sở. (Khoản 2 Điều 15 Nghị định 24/2018/ND)
Chị có thể khiếu nại trực tiếp hoặc gửi đơn khiếu nại. (Khoản 1 Điều 6 Nghị định 24/2018/ND)
Nếu khiếu nại bằng hình thức gửi đơn thì trong đơn khiếu nại ghi rõ nội dung sau đây: ngày, tháng, năm khiếu nại; tên, địa chỉ của người khiếu nại; tên, địa chỉ của cơ quan, tổ chức, cá nhân bị khiếu nại; nội dung, lý do khiếu nại, tài liệu liên quan đến nội dung khiếu nại (nếu có) và yêu cầu giải quyết khiếu nại. Đơn khiếu nại do chị ký tên hoặc điểm chỉ;
Nếu khiếu nại trực tiếp thì chị sẽ được người tiếp nhận khiếu nại hướng dẫn viết đơn, hoặc chị có thể ghi lại đầy đủ nội dung như trên.
2.3. Yêu cầu hòa giải viên lao động giải quyết (không bắt buộc)
Pháp luật không bắt buộc phải thực hiện thủ tục hòa giải trước khi khởi kiện ra Tòa án trong các tranh chấp về BHXH (Điểm d Khoản 1 Điều 188 Bộ luật Lao động 2019). Tuy nhiên, trong vòng 06 tháng kể từ khi phát hiện công ty chưa thực hiện nghĩa vụ đóng BHXH, chị vẫn có thể yêu cầu hòa giải viên lao động đứng ra hòa giải tranh chấp theo quy định tại Điều 190 của Bộ luật Lao động 2019.
2.4. Yêu cầu Hội đồng trọng tài lao động giải quyết hoặc khởi kiện đến Tòa án nhân dân cấp huyện nơi doanh nghiệp đặt trụ sở chính (Khoản 7 Điều 188 Bộ luật Lao động 2019)
Khi yêu cầu Hội đồng trọng tài lao động giải quyết tranh chấp, chị không được đồng thời yêu cầu Tòa án giải quyết (Khoản 1 Điều 189 Bộ luật Lao động 2019)
Hồ sơ khởi kiện bao gồm: Đơn khởi kiện, hợp đồng lao động, sao kê lương thể hiện tiền BHXH bị trừ hàng tháng, giấy tờ khác có liên quan...
Lưu ý: Một trong những sai lầm phổ biến mà người lao động thường mắc phải khi đòi quyền lợi bảo hiểm xã hội là chỉ tập trung khiếu nại lên công ty mà không tận dụng các cơ quan chức năng có thẩm quyền. Nhiều người cho rằng việc đối thoại trực tiếp với doanh nghiệp là cách giải quyết nhanh nhất, nhưng nếu công ty cố tình né tránh hoặc không có thiện chí, chị cần chủ động gửi đơn khiếu nại lên cơ quan như trên hoặc khởi kiện tại tòa án. Bên cạnh đó, một lỗi nghiêm trọng khác là không lưu giữ đủ bằng chứng về quá trình làm việc và các khoản đóng BHXH. Nhiều người lao động không để ý đến việc sao kê lương, hợp đồng lao động hoặc bảng chấm công, khiến họ rơi vào thế bất lợi khi xảy ra tranh chấp. Ngoài ra, theo quy định, thời hiệu khởi kiện về bảo hiểm xã hội có giới hạn nhất định nên chị cần chú ý nộp đơn trong thời gian quy định, tránh mất cơ hội bảo vệ quyền lợi của mình.
