Vào ngày 11-3-2025, tại Trường THCS Quang Chiểu, huyện Mường Lát, tỉnh Thanh Hóa, một sự việc gây tranh cãi đã xảy ra: một giáo viên đã dùng kéo cắt tóc nam sinh lớp 7 ngay trong lớp học vì em quên mang vở và không làm bài tập. Hành động này đã gây xôn xao dư luận, đặt ra câu hỏi về ranh giới giữa việc thực hiện kỷ luật trong giáo dục và hành vi có thể bị coi là vi phạm pháp luật. Liệu việc giáo viên tự ý cắt tóc học sinh có phù hợp với quy định pháp luật và đạo đức nghề nghiệp hay không? Hãy cùng luật sư Sao Việt phân tích vụ việc dưới góc độ pháp lý để làm rõ trách nhiệm của giáo viên trong trường hợp này.
1. Quyền và trách nhiệm của giáo viên trong kỷ luật học sinh
Dù đã được ban hành hơn 30 năm, Thông tư số 08/TT năm 1988 của Bộ Giáo dục và Đào tạo vẫn đang được áp dụng để hướng dẫn về kỷ luật học sinh. Theo quy định của Thông tư này, có 05 hình thức kỷ luật dành cho học sinh vi phạm nội quy, bao gồm: Khiển trách trước lớp, Khiển trách trước Hội đồng kỷ luật nhà trường, Cảnh cáo trước toàn trường, Đình chỉ học một tuần, Đình chỉ học một năm
Trong đó, giáo viên chủ nhiệm chỉ có quyền áp dụng hình thức nhẹ nhất là khiển trách trước lớp, còn các hình thức kỷ luật cao hơn đều do Hội đồng kỷ luật nhà trường quyết định.
Giáo viên chủ nhiệm có thể khiển trách học sinh nếu các em vi phạm một trong các hành vi sau: Nghỉ học không phép từ 3 buổi trở lên trong một tháng, Không thuộc bài, không làm bài hoặc không chuẩn bị bài theo yêu cầu từ 3 lần trở lên trong tháng, Đi học muộn hoặc không mang theo dụng cụ lao động theo quy định của nhà trường từ 3 lần trở lên trong tháng, Sử dụng ngôn từ thiếu chuẩn mực, đánh bạc, hút thuốc lá, Gian lận trong kiểm tra (quay cóp, gà bài), có thái độ thiếu tôn trọng hoặc hành vi không phù hợp với thầy cô giáo…
Như vậy, theo quy định hiện hành, giáo viên không được phép áp dụng bất kỳ hình thức kỷ luật nào ảnh hưởng đến thân thể học sinh. Trong vụ việc trên, chỉ vì học sinh quên mang vở và không làm bài tập, giáo viên đã dùng kéo cắt tóc – biện pháp này đã được coi là vượt quá thẩm quyền kỷ luật được cho phép.
2. Hành vi tự ý cắt tóc học sinh có vi phạm pháp luật không?
2.1. Về phương diện quyền con người
Mỗi cá nhân đều có quyền được tôn trọng về danh dự, nhân phẩm và thân thể, kể cả học sinh trong môi trường giáo dục. Việc tự ý cắt tóc một học sinh không đơn thuần chỉ là một biện pháp xử lý kỷ luật, mà còn có thể bị xem là xâm phạm đến quyền cá nhân của học sinh.
Quyền được bảo vệ danh dự và nhân phẩm: Kiểu tóc là một phần thể hiện bản thân của mỗi người. Khi giáo viên tự ý cắt tóc học sinh trước mặt bạn bè hoặc toàn lớp, điều này có thể khiến học sinh cảm thấy bị xấu hổ, tổn thương tinh thần, thậm chí bị chế giễu. Hành vi này có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý của học sinh.
Quyền bất khả xâm phạm về thân thể: Dù không gây tổn thương về thể chất, nhưng việc giáo viên tự ý cắt tóc học sinh vẫn là một hành động tác động trực tiếp lên cơ thể người khác mà không có sự đồng ý. Trong một xã hội tôn trọng quyền con người, mọi hành vi tác động đến cơ thể cá nhân phải dựa trên sự đồng thuận, trừ các trường hợp có quy định đặc biệt của pháp luật.
Như vậy, xét về khía cạnh quyền con người, hành vi cắt tóc học sinh mà không có sự đồng ý không chỉ vi phạm quyền nhân thân (khoản 1 Điều 25 Bộ luật Dân sự 2015) của học sinh mà còn có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý và sự phát triển cá nhân của các em.
2.2. Về phương diện pháp luật
Hành vi này cũng có thể bị xem là vi phạm pháp luật, cụ thể là các quy định về bảo vệ danh dự, nhân phẩm và thân thể học sinh trong môi trường giáo dục.
Vi phạm quy định về kỷ luật học sinh: Theo các quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, việc kỷ luật học sinh phải tuân theo nguyên tắc giáo dục, nhân văn và không được xâm phạm đến quyền lợi của người học. Khoản 2 Điều 38 Thông tư 32/2020/TT-BGDĐT quy định rõ các hình thức kỷ luật hợp pháp, bao gồm: nhắc nhở, khiển trách, thông báo với phụ huynh hoặc tạm dừng học tập có thời hạn. Hành vi tự ý cắt tóc không thuộc bất kỳ hình thức kỷ luật nào được cho phép nêu trên.
Vi phạm quy định về hành vi nghiêm cấm trong cơ sở giáo dục: Theo khoản 1 Điều 22 Luật giáo dục 2019, các hành vi bị nghiêm cấm trong cơ sở giáo dục bao gồm cả hành vi xúc phạm nhân phẩm, danh dự, xâm phạm thân thể người học. Từ những phân tích trên đưa ra kết luận, hành vi này có thể bị xem là xâm phạm đến thân thể của học sinh, đặc biệt khi không có sự đồng ý từ học sinh và phụ huynh. Luật Trẻ em 2016 cũng nghiêm cấm các hành vi tác động đến trẻ em theo cách gây ảnh hưởng tiêu cực đến thể chất và tinh thần của các em.
3. Trách nhiệm pháp lý của giáo viên khi vi phạm
Trách nhiệm hành chính: Theo Điều 28 Nghị định 04/2021/NĐ-CP, giáo viên có thể bị phạt tiền từ 5 triệu đến 10 triệu đồng nếu áp dụng hình thức kỷ luật trái quy định, xúc phạm danh dự, nhân phẩm hoặc xâm phạm thân thể học sinh. Mức phạt này áp dụng trong trường hợp hành vi chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự nhưng vẫn gây ảnh hưởng tiêu cực đến học sinh.
Trách nhiệm dân sự: Học sinh và phụ huynh có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại về danh dự, tinh thần nếu hành vi của giáo viên gây tổn thương về tâm lý hoặc làm ảnh hưởng đến cuộc sống của học sinh. Căn cứ theo Bộ luật Dân sự, người bị xâm phạm quyền nhân thân có thể yêu cầu bồi thường tương xứng với mức độ thiệt hại mà mình phải chịu.
Trách nhiệm nghề nghiệp: Ngoài các chế tài pháp luật, giáo viên vi phạm có thể đối mặt với các hình thức kỷ luật từ phía nhà trường hoặc cơ quan quản lý giáo dục, bao gồm khiển trách, đình chỉ giảng dạy hoặc thậm chí bị chấm dứt hợp đồng, tùy theo mức độ vi phạm và quy định nội bộ của ngành giáo dục.
- CÔNG TY LUẬT TNHH SAO VIỆT -
"Sự bảo hộ hoàn hảo trong mọi quan hệ pháp luật"
TỔNG ĐÀI TƯ VẤN PHÁP LUẬT: 1900 6243
Địa chỉ tư vấn trực tiếp: Số 525B Lạc Long Quân, P. Xuân La, Q. Tây Hồ, Tp. Hà Nội
Gửi thư tư vấn hoặc yêu cầu dịch vụ qua Email: congtyluatsaoviet@gmail.com
