Xử lý thế nào khi chủ doanh nghiệp tư nhân chết không để lại di chúc?

Chào Luật sư, Luật sư cho tôi hỏi: Bố tôi thành lập doanh nghiệp tư nhân từ năm 2010. Nay bố tôi mất không để lại di chúc vậy tôi là người thừa kế theo pháp luật thì có được trở thành chủ doanh nghiệp tư nhân của bố tôi hay không?

Trả lời:

Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đến Luật Sao Việt. Đối với thắc mắc của bạn, chúng tôi tư vấn như sau:

Căn cứ pháp lý:

• Bộ luật Dân sự năm 2015;
• Luật Doanh nghiệp năm 2020.

Quy định pháp luật về doanh nghiệp tư nhân

Theo Điều 188 Luật Doanh nghiệp 2020 quy định doanh nghiệp tư nhân là doanh nghiệp do một cá nhân làm chủ và tự chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về mọi hoạt động của doanh nghiệp (trách nhiệm vô hạn).

Bên cạnh đó, doanh nghiệp tư nhân cũng có một số đặc trưng riêng biệt như sau:

• Doanh nghiệp tư nhân không được phát hành bất kỳ loại chứng khoán nào;
• Mỗi cá nhân chỉ được quyền thành lập một doanh nghiệp tư nhân. Chủ doanh nghiệp tư nhân không được đồng thời là chủ hộ kinh doanh, thành viên hợp danh của công ty hợp danh;
• Doanh nghiệp tư nhân không được quyền góp vốn thành lập hoặc mua cổ phần, phần vốn góp trong công ty hợp danh, công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc công ty cổ phần.
• Chủ doanh nghiệp tư nhân có toàn quyền quyết định đối với tất cả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp tư nhân, việc sử dụng lợi nhuận sau khi đã nộp thuế và thực hiện nghĩa vụ tài chính khác theo quy định của pháp luật;
• Chủ doanh nghiệp tư nhân có thể trực tiếp hoặc thuê người khác làm Giám đốc hoặc Tổng giám đốc để quản lý, điều hành hoạt động kinh doanh. Trường hợp này, chủ doanh nghiệp tư nhân vẫn phải chịu trách nhiệm về mọi hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp tư nhân.

Xử lý thế nào khi chủ doanh nghiệp tư nhân chết không để lại di chúc?

Khoản 2, khoản 3 Điều 139 Luật Doanh nghiệp 2020 quy định về thực hiện quyền của chủ doanh nghiệp tư nhân trong một số trường hợp đặc biệt như sau:

“2. Trường hợp chủ doanh nghiệp tư nhân chết thì người thừa kế hoặc một trong những người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật là chủ doanh nghiệp tư nhân theo thỏa thuận giữa những người thừa kế. Trường hợp những người thừa kế không thỏa thuận được thì đăng ký chuyển đổi thành công ty hoặc giải thể doanh nghiệp tư nhân đó.

3. Trường hợp chủ doanh nghiệp tư nhân chết mà không có người thừa kế, người thừa kế từ chối nhận thừa kế hoặc bị truất quyền thừa kế thì tài sản của chủ doanh nghiệp tư nhân được xử lý theo quy định của pháp luật về dân sự.”

Theo đó, trường hợp nếu bố bạn mất mà không để lại di chúc thì sẽ xét theo hàng thừa kế để phân chia di sản theo pháp luật. Theo quy định của Bộ luật dân sự 2015, hàng thừa kế thứ nhất bao gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết. Do đó, trước tiên bạn cần xác định xem trong gia đình bạn có những ai thuộc hàng thừa kế trên và tùy vào trường hợp thực tế xảy ra sẽ có các khả năng như sau:

Trường hợp 1: Chỉ có 01 người thừa kế duy nhất theo pháp luật

Trường hợp chủ doanh nghiệp tư nhân chết không để lại di chúc mà chỉ có 01 người thừa kế duy nhất theo pháp luật đồng thời người thừa kế này không bị truất quyền thừa kế cũng như không từ chối nhận thừa kế thì người này đương nhiên là chủ doanh nghiệp tư nhân mới.

Trường hợp 2: Có nhiều hơn 01 người thừa kế theo pháp luật

+ Trường hợp những người thừa kế thỏa thuận được thì cử một trong những người thừa kế đứng ra làm chủ doanh nghiệp tư nhân mới.

+ Trường hợp những người thừa kế không thỏa thuận được thì phải đăng ký chuyển đổi doanh nghiệp tư nhân thành các loại hình phù hợp khác hoặc giải thể doanh nghiệp tư nhân đó.

Trường hợp 3: Không có người thừa kế theo pháp luật hoặc có nhưng bị truất quyền thừa kế hoặc từ chối nhận thừa kế

Theo quy định tại Điều 622 Bộ luật dân sự 2015, trường hợp không có người thừa kế theo di chúc, theo pháp luật hoặc có nhưng không được quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản thì tài sản còn lại sau khi đã thực hiện nghĩa vụ về tài sản mà không có người nhận thừa kế thuộc về Nhà nước.

Như vậy, trường hợp của bạn sau khi đã thực hiện việc phân chia di sản thừa kế thì người được hưởng thừa kế sẽ tiếp quản doanh nghiệp của bố bạn. Sau khi hoàn thành xong thủ tục khai nhận, phân chia di sản thừa kế và làm thủ tục thay đổi chủ sở hữu doanh nghiệp tại Phòng đăng ký kinh doanh nơi doanh nghiệp đặt trụ sở chính thì có thể tiếp tục duy trì hoạt động của doanh nghiệp.

Trên đây là tư vấn của Luật Sao Việt đối với câu hỏi của bạn. Nếu trong quá trình thực hiện các thủ tục nếu gặp phải các vấn đề cần được giải đáp, bạn vui lòng liên hệ: