Có áp dụng thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự khi đã phát lệnh truy nã?

Em có một việc muốn hỏi như sau: Trước đây gần 10 năm, anh trai em có vướng vào một vụ tai nạn giao thông khiến 1 người mất mạng, bị truy tố tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ. Công an lúc đó đã lập biên bản và bên gia đình nạn nhân cũng đã viết đơn bãi nại, anh trai em cũng bồi thường cho nhà họ và lên công an huyện lấy lời khai. Sau đó anh em vượt biên sang Trung Quốc làm ăn, nay đã lấy vợ và sinh con bên đó. Thì vừa qua đột nhiên công an huyện gọi điện cho gia đình em, yêu cầu liên hệ với anh và bảo anh về đầu thú. Công an cũng gửi giấy truy nã cho gia đình em. Nhưng tính đến tháng sau thì sẽ qua 10 năm kể từ khi vụ án xảy ra. Em muốn hỏi nếu hết thời hiệu truy cứu thì anh em sẽ không phải chịu TNHS nữa đúng không ạ? Nếu anh em cố tình không về thì sao? Em xin cảm ơn.

Ảnh minh họa, nguồn: Internet.

Trả lời:
Chào bạn, cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đến Luật Sao Việt. Đối với thắc mắc của bạn, chúng tôi tư vấn cho bạn như sau: 

Vì vụ việc xảy ra cách đây gần 10 năm, tức là khoảng năm 2013 - 2014, thời điểm đó BLHS 2015 chưa có hiệu lực nên sẽ áp dụng quy định của BLHS năm 1999. Cụ thể, Điều 202 Bộ luật này quy định:

“Điều 202. Tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ

1. Người nào điều khiển phương tiện giao thông đường bộ mà vi phạm quy định về an toàn giao thông đường bộ gây thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khoẻ, tài sản của người khác, thì bị phạt tiền từ năm triệu đồng đến năm mươi triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến năm năm.”

Đây không phải tội khởi tố theo yêu cầu của bị hại nên việc gia đình bị hại làm đơn bãi nại sẽ không giúp anh bạn được miễn trách nhiệm hình sự.

Về thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự, Điều 23 Bộ luật hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định về vấn đề này như sau: 

“Điều 23. Thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự

1. Thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự là thời hạn do Bộ luật này quy định mà khi hết thời hạn đó thì người phạm tội không bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

2. Thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự được quy định như sau:

a) Năm năm đối với các tội phạm ít nghiêm trọng;

b) Mười năm đối với các tội phạm nghiêm trọng;

c) Mười lăm năm đối với các tội phạm rất nghiêm trọng;

d) Hai mươi năm đối với các tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.

3. Thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự được tính từ ngày tội phạm được thực hiện. Nếu trong thời hạn quy định tại khoản 2 Điều này người phạm tội lại phạm tội mới mà Bộ luật quy định mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy trên một năm tù, thì thời gian đã qua không được tính và thời hiệu đối với tội cũ được tính lại kể từ ngày phạm tội mới.

Nếu trong thời hạn nói trên, người phạm tội cố tình trốn tránh và đã có lệnh truy nã, thì thời gian trốn tránh không được tính và thời hiệu tính lại kể từ khi người đó ra tự thú hoặc bị bắt giữ.”

Như vậy, đối với tội phạm ít nghiêm trọng, thời hiệu truy cứu TNHS là 5 năm tính từ ngày tội phạm được thực hiện. Tuy nhiên trong trường hợp của anh bạn đã có lệnh truy nã, thì thời gian này không được tính và thời hiệu sẽ tính lại kể từ khi anh bạn ra tự thú hoặc bị bắt giữ.

Nếu anh bạn cố tình không về, cơ quan cảnh sát điều tra có thể phối hợp Tổ chức Cảnh sát hình sự quốc tế (Interpol) ban hành lệnh truy nã đỏ. Bạn có thể theo dõi thêm quy trình này tại đây:

https://saovietlaw.com/kien-thuc-luat-hinh-su-1/toi-pham-tron-ra-nuoc-ngoai-bi-truy-na-bat-giu-nhu-the-nao-/