Sáng 25/6, với 429/439 đại biểu tán thành (chiếm 89,75%), Quốc hội đã chính thức thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự. Đây là một bước điều chỉnh quan trọng nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật hình sự, kịp thời xử lý các vấn đề thực tiễn đặt ra. Luật sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7 tới. Vậy đâu là những điểm mới nổi bật cần lưu ý? Hãy cùng Luật Sao Việt tìm hiểu ngay sau đây.
1. Thu hẹp hình phạt tử hình
Một trong những điểm nổi bật và có tác động sâu rộng nhất của lần sửa đổi này là việc tiếp tục thu hẹp phạm vi áp dụng hình phạt tử hình. Theo đó, Luật sửa đổi lần này chính thức bãi bỏ hình phạt tử hình đối với 8 tội danh, chiếm gần một nửa tổng số tội danh có quy định tử hình trong Bộ luật Hình sự hiện hành. Các tội bị loại bỏ hình phạt tử hình bao gồm: Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân (Điều 109); Phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 114); Sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, phòng bệnh (Điều 194); Vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250); Phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược (Điều 421); Gián điệp (Điều 110); Tham ô tài sản (Điều 353); Nhận hối lộ (Điều 354).
Về điều khoản chuyển tiếp, Luật quy định hình phạt tử hình đã tuyên trước ngày 01/7/2025 đối với người phạm 8 tội danh nêu trên của Bộ luật Hình sự mà chưa thi hành án thì không thi hành và chánh án TAND tối cao quyết định chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân.
Việc thu hẹp hình phạt tử hình lần này thể hiện bước tiến trong cải cách tư pháp, phù hợp xu thế hội nhập quốc tế và hợp tác pháp lý. Từ 44 tội có án tử hình năm 1985, con số giảm còn 18 vào năm 2015 và nay chỉ còn 10, cho thấy rõ quyết tâm của Nhà nước trong việc dung hòa giữa nghiêm trị và nhân đạo trong tư pháp hình sự.
.png)
2. Quy định thêm với Tội tham ô tài sản và Tội nhận hối lộ
Riêng đối với hai tội danh đặc biệt nghiêm trọng là Tội tham ô tài sản và Tội nhận hối lộ, sau khi Luật sửa đổi, bổ sung quyết định bỏ hình phạt tử hình, nhằm vừa đảm bảo khả năng thu hồi tài sản do phạm tội mà có, vừa tạo động lực để người phạm tội tích cực hợp tác với các cơ quan tiến hành tố tụng, quy định tại khoản 1 Điều 63 đã được sửa đổi theo hướng chặt chẽ và có điều kiện hơn đối với việc xem xét giảm án. Cụ thể, nêu rõ: người bị kết án tù chung thân về các tội danh nêu trên chỉ được xem xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt nếu đáp ứng đồng thời hai điều kiện bắt buộc: (1) đã chủ động nộp lại ít nhất 3/4 tổng giá trị tài sản do tham ô, nhận hối lộ mà có; và (2) đã thể hiện sự hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong quá trình phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm, hoặc có thành tích đặc biệt như lập công lớn. Quy định này thể hiện sự cân bằng giữa yêu cầu răn đe, trừng trị nghiêm khắc tội phạm tham nhũng và chính sách khoan hồng có điều kiện đối với người phạm tội có thái độ tích cực khắc phục hậu quả.
3. Bổ sung Tội sử dụng trái phép chất ma túy
Việc bổ sung tội "sử dụng trái phép chất ma túy" trong Luật sửa đổi đã được điều chỉnh theo hướng tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội. Theo đó, những người bị phát hiện lần đầu sử dụng trái phép chất ma túy sẽ không bị xử lý hình sự ngay, mà thay vào đó là áp dụng các biện pháp giáo dục, hỗ trợ cai nghiện. Việc xử lý hình sự chỉ đặt ra trong trường hợp người đó đã được áp dụng các biện pháp cần thiết nhưng vẫn cố tình tái phạm. Liên quan đến đề xuất chỉ xử lý hình sự khi người sử dụng tiếp tục tái phạm và gây hậu quả nghiêm trọng, Chính phủ cho rằng hành vi sử dụng trái phép chất ma túy có tính lây lan cao và tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với xã hội. Việc quy định trách nhiệm hình sự đối với hành vi này mang ý nghĩa phòng ngừa xã hội mạnh mẽ. Ngoài ra, sử dụng ma túy không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, tinh thần, thậm chí là tính mạng của chính người sử dụng, mà còn gây bất ổn trong gia đình và lo lắng trong cộng đồng.
Vì vậy, việc bổ sung tội sử dụng trái phép chất ma túy là cần thiết trong tình hình hiện nay. Tuy nhiên, Điều 256a của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS lần này không áp dụng đối với tất cả người sử dụng trái phép chất ma túy mà chỉ áp dụng đối với những người đang cai nghiện hoặc đã thực hiện việc cai nghiện ma túy nhưng biện pháp này “đã bị thất bại”, người đã cai nghiện ma túy tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy.
4. Nâng mức hình phạt tù và tiền đối với một số các tội danh
Nhằm tăng cường tính răn đe và hiệu quả trong công tác phòng, chống tội phạm, Luật sửa đổi đã điều chỉnh theo hướng nâng mức hình phạt tù khởi điểm đối với một số nhóm tội có mức độ nguy hiểm cao liên quan đến môi trường, an toàn thực phẩm và ma túy, như: tội gây ô nhiễm môi trường (Điều 235), tội vi phạm quy định về quản lý chất thải nguy hại (Điều 236), tội sản xuất trái phép chất ma túy (Điều 248), tội tàng trữ trái phép chất ma túy (Điều 249), tội mua bán trái phép chất ma túy (Điều 251), tội vi phạm quy định về an toàn thực phẩm (Điều 317)...đều được sửa đổi theo hướng nâng cao khung hình phạt tù.
Việc điều chỉnh này được tính toán trên cơ sở thực tiễn cho thấy, các hành vi vi phạm trong lĩnh vực nêu trên thường đem lại lợi nhuận bất chính rất lớn, trong khi mức phạt tiền hiện hành còn thấp, chưa đủ sức răn đe, dễ dẫn đến tâm lý “nhờn luật”.
Liên hệ ngay để được Luật sư, Chuyên viên pháp lý hỗ trợ kịp thời:
- CÔNG TY LUẬT TNHH SAO VIỆT -
"Sự bảo hộ hoàn hảo trong mọi quan hệ pháp luật"
Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6243
Địa chỉ tư vấn trực tiếp: Số 525B Lạc Long Quân, P. Xuân La, Q. Tây Hồ, Hà Nội
Gửi thư tư vấn hoặc yêu cầu dịch vụ qua Email: congtyluatsaoviet@gmail.com
