Xử lý tài sản đã thế chấp khi bên thế chấp bán cho người khác

Tôi mở cửa hàng cầm đồ, có khách thế chấp chiếc xe máy lấy 5 triệu đồng, tôi đã ký hợp đồng và giữ giấy tờ xe nhưng không giữ xe của khách. Tuần trước có người khác đến đòi tôi trả giấy tờ xe và đưa cho tôi xem giấy tờ mua bán chiếc xe. Hóa ra chủ xe vừa thế chấp giấy tờ ở chỗ tôi, sau đó lại bán xe cho người khác. Cửa hàng của tôi nhận thế chấp trước khi người kia mua lại chiếc xe, vậy trường hợp này tôi phải làm sao? 

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.

Trả lời:

Chào bạn, cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đến Luật Sao Việt. Đối với trường hợp của bạn, chúng tôi tư vấn cho bạn như sau: 

Thế chấp tài sản là việc một bên (sau đây gọi là bên thế chấp) dùng tài sản thuộc sở hữu của mình để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ và không giao tài sản cho bên kia (sau đây gọi là bên nhận thế chấp). Hợp đồng thế chấp tài sản có hiệu lực từ thời điểm giao kết, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật có quy định khác.

Về hiệu lực đối kháng đối với người thứ 3 (người mua lại chiếc xe máy đã thế chấp):

Theo khoản 2 Điều 319 của Bộ luật dân sự 2015 thì “thế chấp tài sản phát sinh hiệu lực đối kháng với người thứ ba kể từ thời điểm đăng ký”. Vì vậy, nếu hợp đồng thế chấp chiếc xe đã được đăng ký giao dịch bảo đảm thì việc thế chấp có hiệu lực đối kháng với bên thứ ba kể từ thời điểm đăng ký.

1. Trường hợp đã đăng ký giao dịch bảo đảm:

Theo quy định tại Điều 297 của Bộ luật dân sự 2015  về hiệu lực đối kháng với người thứ ba như sau:

“2. Khi biện pháp bảo đảm phát sinh hiệu lực đối kháng với người thứ ba thì bên nhận bảo đảm được quyền truy đòi tài sản bảo đảm và được quyền thanh toán theo quy định tại Điều 308 của Bộ luật này và luật khác có liên quan”.

Biện pháp bảo đảm chỉ phát sinh hiệu lực đối kháng với người thứ ba trong trường hợp hợp đồng bảo đảm đã có hiệu lực pháp luật. Khi giao dịch bảo đảm đã được đăng ký, bạn không những không phải bàn giao giấy tờ, mà còn có quyền truy đòi tài sản thế chấp do người khác đang nắm giữ.

2. Trường hợp chưa đăng ký giao dịch bảo đảm:

Tuy nhiên, thông thường việc thế chấp những tài sản có giá trị không lớn như xe máy, các bên thường không đăng ký giao dịch bảo đảm. 

Ở trường hợp này, cần xét thêm về hợp đồng mua bán xe giữa chủ xe và người mua lại. Theo quy định của Bộ luật dân sự và Thông tư 15/2014/TT-BCA thì hình thức của hợp đồng mua bán xe (bên bán là cá nhân) phải được công chứng, chứng thực theo quy định. Để thực hiện thủ tục công chứng giấy bán xe thì chủ xe phải cung cấp được giấy đăng ký xe, giấy tờ chứng minh quyền sở hữu, do đó, có thể chắc chắn trường hợp này hợp đồng bán xe chưa được công chứng và hợp đồng bán xe này được coi là không có hiệu lực.

Hơn nữa, một trong các nghĩa vụ quan trọng của bên thế chấp, theo quy định tại khoản 8 Điều 320 BLDS là “không được bán, thay thế, trao đổi, tặng cho tài sản thế chấp, trừ trường hợp quy định tại khoản 4 và khoản 5 Điều 321 của Bộ luật này”. Do đó, bên thế chấp chỉ được bán, thay thế, trao đổi tài sản thế chấp không phải là hàng hóa luân chuyển trong quá trình sản xuất, kinh doanh nếu được bên nhận thế chấp đồng ý hoặc theo quy định của luật. Ở trường hợp của bạn, người thế chấp tài sản đã vi phạm nghĩa vụ của mình khi không nhận được sự đồng ý của bạn mà đã bán tài sản thế chấp. Bạn có quyền khởi kiện ra tòa để yêu cầu bên thế chấp bồi thường thiệt hại do vi phạm hợp đồng. người thế chấp tài sản đã vi phạm nghĩa vụ của mình khi không nhận được sự đồng ý của bạn mà đã bán tài sản thế chấp.

Trên đây là tư vấn của Luật Sao Việt đối với câu hỏi của bạn. Nếu trong quá trình thực hiện các thủ tục nếu gặp phải các vấn đề cần được giải đáp, bạn vui lòng liên hệ: